پیشرانه خودرو اصلی‌ترین رکن فنی ماشین محسوب میشود. اگر پیشرانه وجود نداشته باشد، خودرو از لحاظ کارایی با یک درشکه بدون اسب چندان تفاوتی نخواهد داشت. این پیشرانه است که نیروی رانش به سمت جلو را تولید می‌کند و باعث میشود خودرو عملکردهای دینامیکی سریع و متناسب از خود نشان دهد.
در این مطلب می‌خواهیم ببینیم پیشرانه خودرو چیست و از چه از اجزایی تشکیل شده است. درنهایت نیز ۵ مورد از بهترین پیشرانه‌های ماشین در بازار ایران را معرفی می‌کنیم تا اگر قصد خرید خودرو دارید، بهترین موتور را انتخاب کنید.
پیشرانه چیست؟
پیشرانه ماشین یا همان موتور خودرو، یک مجموعه مکانیکی – الکتریکی است که نیروی محرکه اتومبیل را تامین می‌کند. این مجموعه از سوخت فسیلی یا انرژی الکتریکی استفاده کرده و آن را به نیروی گردشی در چرخ‌ها تبدیل می‌کند. در واقع پیشرانه قلب خودرو است که اگر از کار بیفتد، دیگر انرژی برای به حرکت درآوردن ماشین وجود نخواهد داشت.
این بخش بین عامه مردم بیشتر با نام موتور خودرو یا موتور ماشین شناخته میشود. انواع چهار سیلندر در حال حاضر پرمصرف‌ترین نمونه‌های موجود در کشور محسوب می‌شوند. اما پیش از این نمونه‌های شش یا هشت سیلندر نیز در بازار به صورت محدودتر روی خودروهای آمریکایی، آلمانی و ژاپنی حضور داشتند.
گفتنی است پیشرانه‌های الکتریکی یا همان موتورهای برقی نیز به‌تدریج در حال گسترش هستند و احتمالا طی یکی دو دهه آینده سهم زیادی از بازار پیشرانه‌های خودرو را به خود اختصاص خواهند داد. با این حال ما در اینجا بیشتر پیشرانه‌های احتراقی و موتورهای بنزینی موجود در بازار فعلی را مد نظر قرار داده‌ایم.
اجزای پیشرانه ماشین
پیشرانه خودرو یا همان موتور ماشین از دو بخش اصلی مکانیکی و الکتریکی تشکیل شده است.
بخش الکتریکی پیشرانه‌های بنزینی عمدتا شامل این اجزا میشود:
- پمپ بنزین: یک موتور الکتریکی است که وظیفه ارسال سوخت به موتور خودرو را بر عهده دارد
- سوزن انژکتور: پاشش سوخت به درون سیلندرها را انجام می‌دهد
- کوئل: برق شمع‌ها را تامین می‌کند
- شمع و وایر: وایر برق کوئل را به شمع منتقل می‌کند. شمع نیز درون سیلندر جرقه تولید می‌کند تا مخلوط سوخت و هوا منفجر شده و به دنبال آن پیستون به حرکت درآید
- ECU: خودروهای انژکتوری به یک پردازشگر مرکزی به نام ایسیو مجهز هستند. این بخش به کمک سیگنال‌های دریافتی از سنسورها، دستورات را لازم را به عملگرها جهت روشن شدن پیشرانه خودرو و کارکرد منظم آن، صادر می‌کند
- باتری: تامین برق مورد نیاز خودرو خصوصا موقع خاموش بودن ماشین
- دینام: باتری ماشین را شارژ می‌کند
- موتور استارتر: برای راه‌اندازی اولیه موتور خودرو به کار می‌رود و برق خود را از باتری تامین می‌کند.
- مجموعه فیوزها، سیم‌کشی، رله‌ها، سنسورها و عملگرها: سامانه برق خودرو از دسته سیم‌های مختلف، فیوزها، رله‌ها ، حسگرها و عملگرهای متفاوت تشکیل شده است. هرکدام از این بخش‌ها وظیفه خود را در تامین انرژی برق مورد نیاز بخش‌های مختلف خودرو انجام می‌دهند و باعث می‌شوند تا پیشرانه و سایر قسمت‌های الکتریکی به کار بیفتند
اجزای مکانیکی پیشرانه خودرو نیز شامل موارد زیر است:
- بلوک سیلندر یا بدنه موتور: این قطعه که به نیم موتور پایین نیز مشهور است، شامل حفره‌های سیلندر و منافذ روغن و آب‌رسان میشود. پیستون‌ها و شاتون‌ها و میل‌لنگ هم در آن نصب می‌شوند. سر سیلندر نیز بالای بلوک موتور قرار می‌گیرد
- سرسیلندر: سرسیلندر یا نیم موتور بالا یک قطعه فلزی تقریبا مستطیل شکل است که میل سوپاپ، سوپاپ و شمع‌ها روی آن بسته می‌شوند
- میل‌لنگ، شاتون، پیستون و رینگ: رینگ‌ها دور پیستون قرار می‌گیرند، پیستون به شاتون متصل و درون محفظه سیلندر جا داده میشود. سپس از قسمت پایین به میل‌لنگ وصل خواهد شد. در اثر انفجار سوخت درون سیلندر، پیستون به سمت پایین حرکت کرده و حرکت خطی آن تبدیل به گردش دورانی میل‌لنگ و روشن شدن موتور خواهد شد
- فلایویل: فلایویل یک چرخ‌دنده بزرگ است که سر میل‌لنگ نصب میشود. این قطعه لرزش موتور را می‌گیرد و بالانس وزنی آن را تثبیت می‌کند. فلایویل به وسیله موتور استارت به گردش درمی‌آید تا پیشرانه خودرو روشن شود
- تسمه یا زنجیر تایم: برای به گردش درآوردن میل سوپاپ‌ها در سرسیلندر لازم است تا نیروی میل‌لنگ به میل سوپاپ منتقل شود. این کار توسط زنجیر یا تسمه تایم انجام خواهد شد
5 مورد از بهترین پیشرانه‌های خودرو موجود در بازار ایران
پیشرانه‌های موجود در بازار ایران عمدتا از نوع نه‌چندان پرقدرت و با کاربری خانوادگی هستند که در ماشین‌های شهری و عادی به کار گرفته می‌شوند. در ادامه 5 مورد از بهترین پیشرانه‌های ایران را معرفی می‌کنیم:
موتور TU5
موتور تیوفایو یکی از موتورهای پرفروش ایران خودرو است و شاید بهترین پیشرانه برای کاربران عادی در ایران باشد. این موتور که نخستین بار روی پژو ۲۰۶ تیپ ۵ نصب شد، از نوع ۱۶ سوپاپ است، ۱.۶ لیتر حجم دارد و به دلیل استهلاک نسبتا پایین، توان فنی مناسب و کیفیت ساخت قابل قبول، توانسته محبوبیت بالایی بین مشتریان ایرانی به دست آورد.
موتور K4M رنو
موتور k4m یا همان موتور رنو ال۹۰ یکی دیگر از پیشرانه‌های باکیفیت بازار ایران است. این موتور چهار سیلندر، ۱۶ سوپاپ و ۱.۶ لیتر حجم دارد. از لحاظ کیفیت ساخت هم نسبت به نمونه‌های مشابه در رده‌های بالاتر قرار می‌گیرد. اما پیچیدگی فنی آن کمی نسبت به موتور تیوفایو بالاتر است و در صورت خرابی ممکن است هزینه‌های بیشتری روی دست مشتری بگذارد. اما درمجموع به دلیل کیفیت بالا و توان مناسب توانسته جایگاه خود را در بازار ایران تثبیت کند.
موتور مزدا ۳
موتور دو لیتری تنفس طبیعی مزدا ۳ یکی از بهترین پیشرانه‌های ایران است. کیفیت ساخت بالا، توان فنی کافی، دوام مناسب و مصرف متعادل از ویژگی‌های مثبت آن به شمار می‌رود.
موتور ef7
درست است که موتور EF7 طراحی ظریف و پیچیده‌تری نسبت به محصولات هم‌رده دارد و تعمیرات آن کمی سخت است، اما قدرت نسبتا مهیجی به چرخ‌های خودرو می‌رساند، عملکرد نرمی دارد و سروصدای زیادی تولید نمی‌کند. ظاهرا ایرانخودرو قصد دارد تا با بهبود این موتور، از محصول جدید خود تحت عنوان موتور EFP رونمایی کند.
موتور M15 سایپا
شاید با حضور موتور ام۱۵ سایپا در این لیست خیلی موافق نباشید. دلیل آن هم می‌تواند ۸ سوپاپ بودن و به طور کل قدیمی بودن این موتور باشد. اما باید بدانید که موتور ام ۱۵ که روی تیبا، ساینا و کوییک مشغول به کار است، از نظر استهلاک گزینه بسیار مناسبی برای اقشار ضعیف جامعه به شمار می‌رود و هزینه کمی روی دست مالک می‌گذارد. دوام آن معمولا بالاست و اگر تحت فشار قرار نگیرد، می‌تواند مدت زیادی دوام آورد. پس یکی از کم‌خرج‌ترین پیشرانه‌ها برای افراد کم‌درآمد محسوب میشود.
کلام آخر
پیشرانه خودرو مسئول مستقیم تامین نیرو محرکه ماشین است. این بخش سوخت را دریافت می‌کند و چرخ‌ها را به گردش درمی‌آورد. پیشرانه با اتصال به جعبه دنده سطوح متفاوتی از قدرت را به سمت محور چرخ‌ها انتقال می‌دهد تا خودرو در شرایط مختلف با نیرویی متعادل و متناسب به حرکت خود ادامه دهد.
در حال حاضر پیشرانه‌های بنزینی و دیزلی بیشترین کاربرد را در بازار ایران و جهان دارند اما به‌تدریج موتورهای الکتریکی جای آنها را خواهند گرفت.
طی یکی دو دهه آینده شاهد انقلابی در بحث پیشرانه ماشین خواهیم بود؛ به نحوی که به جای بنزین صرفا از انرژی برق برای به حرکت درآوردن خودروها استفاده خواهد شد. بدین ترتیب آلایندگی ماشین‌ها به حد زیادی کاهش پیدا خواهد کرد و عصر جدیدی در عرصه پیشرانه خودرو و موتور ماشین به وقوع خواهد پیوست.
