تنش‌های اقتصادی فارغ از مابه‌ازای کلان آن، تاثیرات عمیقی بر معیشت روزمره مردم نیز گذاشته است که می‌توان برای مثال، همین موضوع بازار فروش لوازم یدکی دست‌دوم را عنوان کرد. آنطور که مرکز آمار می‌گوید، نرخ تورم سالانه در آبان‌ماه امسال در قیاس با مدت مشابه سال گذشته، حدود 46 درصد رشد داشته است. این رشد منفی، در بازار حساسی مانند خودرو بازتابی شدیدتر خواهد داشت؛ به‌طوری که در حال حاضر، این معضل روی شرایط نگه‌داری و خدمات پس‌ازفروش خودروها نیز تأثیر گذاشته است.
بازار فروش لوازم یدکی دست‌دوم
خرید و فروش قطعات و لوازم یدکی دست‌دوم که از آن به اسم «قطعات استوک» یاد میشود، سابقه‌ای طولانی دارد. درست مانند بازار خودرو که محصولات کارکرده حسب سلامت ظاهر، کارکرد و کیفیت، پایین‌تر از مدل‌های صفرکیلومتر قیمت‌گذاری می‌شوند، در بازار لوازم‌یدکی نیز لوازم یدکی دست‌دوم با درنظرگرفتن شرط و شروطی، به دست متقاضی خاص خود می‌رسد. حساسیتی که همیشه روی این بازار بوده، مشکل عدم ایمنی کافی برخی از این تجهیزات است.
این نگرانی به‌ویژه در مورد قطعات حساس مصرفی مانند لنت‌ترمز، لاستیک یا ملزومات گیربکس بیشتر لمس میشود. به همین دلیل است که از دیرباز، ورود به بازار لوازم‌یدکی دست‌دوم یا با تمایلی پایین مواجه بود یا در صورت تقاضای بالا، نیاز برای رعایت استاندارد و تضمین کارکرد اخذ می‌شد؛ اما شرایط فعلی اقتصادی کشور، این بازار را به‌کل دستخوش یک تغییر انقلابی کرده است.
رونق بی‌سابقه خرید و فروش لوازم یدکی دست‌دوم
با افزایش نرخ ارز، تورم نیز رشد کرد و با رشد تورم، هزینه تولید صعودی شد. هزینه‌های تولید که بالا رفت، قیمت تمام‌شده نیز به‌موازات آن رشد داشت و درنهایت، همه این‌ها منجر به کوچک‌ترشدن سفره خانوار شده است.
جریان بدون توقف هزینه‌های زندگی، جای تعارفی باقی نمی‌گذارد و خانوارها به شیوه‌های مختلف، خود را با شرایط وفق می‌دهند. این تغییر سبک و سیاق زندگی در دنیای مالکان خودرو نیز سایه انداخته است.
این روزها دیگر تنها خرید خودرو نیست که یک دغدغه به حساب می‌آید. حالا هزینه نگه‌داری از آن نیز تبدیل به دل‌مشغولی جدید مردم شده است و پدیده‌هایی مانند لوازم یدکی دست‌دوم ظهور می‌کند. این دگرگونی اقتصادی طی یک سال گذشته تقاضای چشم‌گیری را به سمت بازار لوازم‌یدکی دست‌دوم روانه کرده است؛ چراکه قطعه‌سازان توانی برای تأمین خطوط تولید ندارند؛ چه برسد به تکمیل مغازه‌های فروش قطعات.
تا این‌جا، نمی‌توان ایرادی به این چرخش اقتصادی گرفت؛ ولی مشکل جایی است که این حجم از نیاز، منجر به بروز یک فاجعه دیگر هم شده است: فروش قطعات معیوب و تقلبی. در فضایی که مشتری به هر دلیل تمایلی برای خرید قطعه اصلی و نو را ندارد، سودجویی پنهان نیز آماده پاسخ‌گویی به این تقاضا است. به‌عنوان مثال، با افزایش چندبرابری قیمت تجهیزات مصرفی مربوط به سیستم ترمز، برخی از مالکان یا ترجیح می‌دهند به‌صورت کج‌دار و مریز با ترمز بی‌کیفیت خود بسازند یا سراغ خرید نمونه دست‌دوم بروند. در سناریوی دوم اگر پیشنهادی به مراتب پایین‌تر از قیمت بازار ارائه شود، آن وقت وسوسه‌برانگیز میشود.
تبعات تلخ استفاده از قطعات معیوب و تقلبی
الزاماً قرار نیست هر قطعه استوک صددرصد بی‌کیفیت و حادثه‌ساز باشد. آن‌چه در این‌جا به آن می‌پردازیم، جریان تند و تیز ورود به این بازار است که حضور قطعات معیوب و تقلبی را هم توجیه می‌کند. بروز حادثه، اولین گزینه احتمالی ناشی از قطعات ارزان‌قیمت و بی‌کیفیت دست‌دوم است. افزایش آلودگی هوا را به دلیل استفاده مجدد از قطعاتی که عمرشان تمام شده نیز، نباید فراموش کرد.
در این میان، اغلب به تبعات اقتصادی استفاده از این نوع قطعات مانند عدم تزریق نقدینگی به زنجیره تأمین قطعات، هزینه‌های دوباره تعمیر خودرو به دلیل نقص شدید لوازم یدکی دست‌دوم و البته مردودی در آزمون معاینه فنی نیز بی‌توجهی میشود که مورد آخر، می‌تواند با برخورد نیروی انتظامی نیز همراه باشد.
آخرین اقدامات چیست؟
نهادهای مربوطه مانند انجمن قطعه‌سازان و اتحادیه لوازم‌یدکی خودرو به‌لطف مصوبه‌های جدید دولت و گمرک، توانسته‌اند بخشی از نیاز بازار را در حوزه قطعات باکیفیت تأمین کنند. از سوی دیگر، بازنشر اخبار از سوی رسانه‌ها نیز اذهان عمومی را نسبت به این پدیده آگاه‌تر کرده است. این تصمیمات در حالی اتخاذ شده است که بازار در اوج بحران ماهیتی خود، در حال ورود به یک شکل فاجعه‌بار دیگر یعنی اجاره قطعات و لوازم بود.
جمع‌بندی بررسی بازار فروش لوازم یدکی دست‌دوم
به انتهای مقاله بررسی بازار لوازم یدکی دست‌دوم رسیدیم؛ دست‌کم می‌توان نسبت به افق میان‌مدت امیدوارتر بود؛ چراکه شرایط ارزشی کشور چند هفته‌ای است که سامان گرفته است و ترخیص کالاهای مانده در گمرک مانند همین قطعات مصرفی نیز چند روزی است که تسریع شده است.
بیشتر بخوانید
- پیش‌شرط‌های آزادسازی قیمت خودرو چیست؟َ
- مراحل و شرایط اسقاط خودروهای فرسوده چیست؟
- برنامه شورای رقابت برای کنترل قیمت خودرو چیست؟
- پیش‌بینی قیمت خودرو تا پایان سال 99
- آیا روند تولید خودرو تا پایان سال به نفع خریدار است؟
- ناگفته‌های قرعه‌کشی خودرو
