افزایش قیمت بنزین در راه است؟

بعد از حواشی تلخ آبان 98 که با اعلام نرخ جدید بنزین همراه بود، اذهان عمومی نسبت به هرگونه افزایش قیمت حامل‌های سوخت حساس شده‌اند. با این حال هر از گاهی شایعه تغییر دوباره نرخ بنزین در سطح جامعه مطرح می‌شود؛ مانند همین اواخر که گفته می‌شود دولت جدید بنای کاهش یارانه سوخت را دارد؛ آیا واقعاً افزایش قیمت بنزین در راه است؟

درست در بامداد 24 آبان سال 98 بود که خبری ناگهانی کل کشور را شوکه کرد. در این تاریخ بود که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران بی هیچ پیش‌زمینه و اطلاع‌رسانی، قیمت جدید بنزین سهمیه‌ای و غیرسهمیه‌ای را اعلام کرد. بر این اساس قیمت بنزین سهمیه‌ای 1500 و قیمت بنزین بدون یارانه 3000 تومان تعیین شد. در حالی که تا پیش از این قیمت بنزین عملاً تک نرخی با لیتری 1000 تومان محاسبه می‌شد، این افزایش 3 برابری منجر به بروز اتفاقات تلخ در کشور شد.

به همین دلیل است که با مطرح شدن گاه‌وبیگاه قیمت شایعات مبنی بر رشد قیمت این سوخت مهم، موجی از تنش و التهاب در بازار فراگیر می‌شود؛ اما اجازه بدهید تا پیش از آنکه وارد این بحث و تأییدیه‌ها و تکذیبیه‌های اخیر بشویم، نیم‌نگاهی به سابقه قیمت‌گذاری بنزین در ایران داشته باشیم.

همراه‌مکانیک؛ هم‌سفر باتجربه‌ی خرید خودروی شما!

[hm_buy_form_inline]

تاریخچه قیمت بنزین در ایران

عرضه بنزین در ایران بی‌ارتباط به تاریخچه حضور خودرو نیست. داریم درباره یک پدیده تاریخی که سال‌ها پیش از آغاز سال 1300 رخ داده صحبت می‌کنیم. طبیعی است که آن اوایل، اتومبیل‌ها رواج چندانی در لایه‌های مختلف اجتماعی نداشتند. حتی بعد از ورود مدل‌های بیشتر نیز تنها خواص و متمولین سراغ آن می‌رفتند؛ اما به مرور با آغاز دهه 1320 و هم‌زمان با حضور بیشتر خودروها، عرضه بنزین نیز سرعت گرفت. در این ایام بود که آرام آرام پمپ‌بنزین‌ها نیز روی کار آمدند.

قیمت‌گذاری رسمی بنزین از سوی وزارت نفت طبق مستندات از سال 1355 آغاز شده است. آن روزها مالکان خودروها به ازای هر یک لیتر بنزین معادل 6 ریال پرداخت می‌کردند. یک سال بعد این عدد 2 ریال افزایش پیدا کرد. در سال وقوع انقلاب، بنزین یک تومانی در دسترس بود. این قیمت تا سال 59 ثابت ماند. بعد از آن بنزین 3 تومانی آمد که نرخ مصوب برای تقریباً 10 سال بدون تغییر بود. میزان افزایش قیمت بنزین در سال 69 نیز چندان نبود و با این حال تا ابتدا سال 74 نیز با همین 5 تومان فروخته می‌شد. از نیمه دهه 70 شمسی بحث تفاوت قیمت بنزین ایران و سایر کشورها مطرح شد. این آغاز روند افزایشی قیمت بنزین در بازه‌های زمانی کوتاه بود.

سال 1386 اولین سال آغاز طرح سهمیه‌بندی بنزین بود که بر اساس آن نرخ بنزین یارانه‌ای همان از 80 تا 100 تومان ولی با عرضه محدود تعیین شده بود. همانطور که در جدول مشاهده می‌شود از سال 93 به بعد عملاً بنزین در سطح کشور تک نرخی شده بود تا اینکه افزایش قیمت سنگین آبان سال 98 اعلام شد.

افزایش قیمت بنزین در راه است؟

حال ببینیم که آیا افزایش قیمت بنزین در سال جدید رخ می‌دهد؟ به‌زعم اغلب کارشناسان داخلی و خارجی، قیمت بنزین و سایر سوخت‌ها در ایران در قیاس با نرخ جهانی و حتی کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه نیز پایین‌تر است. این عامل اصلی فساد مربوط به قاچاق سوخت است. بد نیست بدانید دولت در سال حدود ۹۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان پرداخت می‌کند که ۶۰۰ هزار میلیارد آن به حوزه سوخت و انرژی مربوط بوده و از این عدد حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان نیز بابت بنزین پرداخت می‌شود.

برای اطلاع از مراحل دریافت کارت سوخت خواندن مقاله کارت سوخت خودرو صفر را چطور دریافت کنیم؟ را از دست ندهید.

همین عامل باعث شد تا با آغاز به کار دولت جدید زمزمه‌های حذف این یارانه کلان به گوش برسد. اگرچه هیچ مقام مسئولی به طور مستقیم به این موضوع اشاره نکرده است؛ اما آنچه مسلم است دولت قصد دارد بخشی از هزینه‌کردهای سنگین خود را به سمت توسعه زیرساخت‌ها منتقل کند. یکی از این راه‌ها حذف یارانه‌های آشکار و پنهان است.

به نظر می‌رسد این استراتژی با کاهش تدریجی یارانه‌های مربوط به انرژی به‌ویژه یارانه برق آغاز شده باشد. افزایش ناگهانی قبض برق در کلان‌شهرها این ادعا را تأیید می‌کند. البته درمورد افزایش قیمت سبد سوختی و به عبارتی کاهش کمک‌های دولتی با توجه به حساسیت‌های موجود هنوز در این مورد تصمیم اتخاذ نشده است. حتی در آخرین مورد تصمیم افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن، در جلسه سران سه قوه گرفته شد تا اهمیت این موضوع مشخص شود. سرمنشأ این حرف و حدیث‌ها و شایعات، بررسی دوباره هدفمندسازی یارانه‌ها در مجلس و احتمال افزایش یارانه نقدی بود.

البته سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران می‌گوید افزایش قیمت بنزین در دستور کار نیست و این موضوع برای چندمین بار تکذیب می‌شود. با این حال دست‌کم برای سال آینده باید دید که تکلیف برجام و درآمدهای نفتی به کجا می‌رسد.