آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد، شیوع ویروس کرونا در موج سوم به حالت کنترل‌شده درآمده است. کاهش میزان ابتلا، میزان بستری و مهم‌تر از همه، کاهش میزان مرگ‌ومیر حکایت از آن دارد که اوضاع، حداقل به وخامت آبان‌ماه نیست. یکی از ابزارهای مؤثر در این نرخ کاهشی، ممنوعیت شبانه تردد خودروهای شخصی از ساعت 9 شب تا 4 بامداد است؛ طرحی که البته منتقدانی نیز برای خود تراشیده است.
نه در ایران، بلکه در سرتاسر دنیا، ویروس کرونا در ابتدای شیوع خود چندان جدی گرفته نشد. ناشناخته‌بودن رفتار این ویروس، تصمیم‌گیری درباره نحوه مقابله با آن را دشوار کرده بود. شاید این برای اولین‌بار در دنیا بود که یک نگرانی جهانی و مجموعه‌ای از قوانین مشابه برای جنگ با یک پدیده مشترک اتخاذ شده است.
قرنطینه، اولین اقدام برای جلوگیری از سرعت‌گرفتن کرونا بود؛ اما همان‌گونه که شاهد بودیم، در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز حبس‌کردن بدون مدت افراد در منازل خود، چندان کار ساده‌ای نبوده است. توسعه اقدامات بهداشتی و درمانی و توصیه‌ها و هشدارهای مکرر، فضای متفاوتی را برای کلیه شهروندان در سرتاسر دنیا به وجود آورد؛ ولی با این حال، کرونا راه خود را در پیش می‌گرفت و هر بار سرکش‌تر از قبل می‌شد.
در ایران نیز طی یک سال اخیر، پروژه‌های متعددی برای مقابله با شیوع این ویروس مهلک در نظر گرفته شد؛ از دسته‌بندی شهرها برحسب رنگ (میزان وخامت اوضاع) و تعیین ساعت کاری برای کسب‌وکارهای مختلف تا کاهش حجم فعالیت کارمندان در ادارات و تعطیلی سرتاسری نظام آموزش‌وپرورش. علی‌رغم تمام این اقدامات، کرونا در سومین موج خود به‌شدت سر به جنون زد و شاهد رکوردزنی مرگ حتی 400 نفر از هم‌وطنانمان در یک روز هم بودیم!
استفاده دولت از قوه قهریه خود در این زمینه، با اقبال عمومی روبه‌رو شد. شنبه یکم آذر ماه 99 بود که محدودیت‌های جدید کرونایی به مدت دو هفته ابلاغ شد. ورود و خروج به شهرهای آلوده، به‌کلی قطع و در جنجالی‌ترین تصمیم، تردد خودروها از ساعت 9 شب تا 4 صبح نیز ممنوع شد. باید اعتراف کنیم که آن اوایل، تصور می‌شد این سخت‌گیری دوام چندانی ندارد و نیروهای انتظامی نمی‌توانند نظارت طولانی‌مدتی بر این فرایند داشته باشند؛ اما در ادامه، شاهد بودیم که نه‌تنها این طرح با جدیت پیگیری شد، بلکه موفقیت آن تا حدی پیش رفت که این ممنوعیت بارها نیز تمدید شد. با اعمال این محدودیت‌ها، تعداد شهرهای قرمز از ۱۶۰ شهر قرمز به ۳۴ شهر کاهش پیدا کرد.
چرا ممنوعیت تردد شبانه مؤثر بود؟
تردیدی نیست که اصلی‌ترین راه انتقال ویروس کرونا، تجمع افراد در فضایی بسته و نزدیک به هم است. متهم ردیف اول (با فراوانی 52 درصد) نیز دورهمی‌های دوستانه و خانوادگی بود. برای ما ایرانی‌ها، اصطلاح «شب‌نشینی»، چیزی فراتر از یک تفریح ساده است. درواقع، شب‌نشینی نوعی فرهنگ برای اقشار مختلف تلقی می‌شود. حالا این دورهمی‌ها به مدد قانون جدید، با اختلال روبرو شده است.
به عبارت دیگر، افراد از اینکه نمی‌توانند مراسم دوستانه و خانوادگی خود را با خیال راحت تا پاسی از نیمه‌شب برگزار کنند، اساساً قید برگزاری آن را هم می‌زنند. این نارضایتی، خود نشان‌دهنده موفقیت طرح ممنوعیت تردد شبانه است. دست‌کم کاهش آمار ابتلا و فوت را می‌توان بزرگ‌ترین دستاورد آن تلقی کرد.
اشکالات این طرح
تردیدی نیست که این ممنوعیت مشکلات و انتقاداتی را نیز به‌همراه داشته است. طبیعتاً تمام ترددهای شبانه، منتهی به مهمانی‌های خانواده و دوستان نمی‌شود. بسیاری از کسب‌وکارها، مجبور به ادامه فعالیت خود تا بعد از ساعت 9 شب هستند یا از اتمام کار آن‌ها تا رسیدن به منزل، زمانی فراتر از این ضرب‌الاجل می‌طلبد. البته در همین راستا، سامانه‌های صدور مجوزهای خاص برای افراد درگیر راه‌اندازی شد.
گروه شاخصی که همواره با ممنوعیت تردد شبانه چالش داشتند، کادر درمان بودند. افرادی که حسب نیاز و فارغ از ساعت، باید به مراکز درمانی مراجعه کنند. هم‌چنین تاکسی‌های اینترنتی نیز از جمله خودروهای شخصی محسوب می‌شدند که با مشکل جریمه 200 هزار تومانی روبه‌رو بودند.
ارگان پلیس نیز ملاحظاتی را بر این طرح داشته است. به گفته پلیس راهور، بروز برخی از تخلفات رانندگی پیش از ساعت 9 شب و درست در اوج ترافیک شبانه کلان‌شهرها، دردسرساز شده است. توصیه پلیس، آغاز اجرای ممنوعیت از ساعت 10 شب بود که البته تا این لحظه با آن موافقت نشده است.
آیا طرح ممنوعیت تردد ادامه پیدا می‌کند؟
با بهبود اوضاع و نارنجی‌شدن برخی از شهرهای قرمز، رفت و آمد بین شهری تا حدودی برقرار شده است؛ اما به پیشنهاد وزارت بهداشت و ستاد ملی مبارزه با کرونا، ممنوعیت تردد بین‌شهری هم‌چنان پابرجا خواهد ماند.
به نظر می‌رسد نگرانی اصلی مسئولان، فرارسیدن تعطیلات نوروز و آغاز دیدوبازدیدهای عید باشد.
بیشتر بخوانید
