در این مقاله از مجله خودرو همراه مکانیک، به سراغ موضوع داغ و نسبتاً پرحاشیه تغییرات اساسی روی خودروها رفته‌ایم که سؤالات و بحث‌های زیادی پیرامون آن وجود دارد؛ چراکه برخی از افراد بنابر اجبار یا حتی از روی تنوع‌طلبی، تصمیم به تغییر رنگ ، تعویض موتور یا اتاق خودرو خود می‌گیرند؛ اما متأسفانه عدم اطلاع از روند و محدودیت‌های قانونی این کار، باعث میشود تا در آینده با مشکلات زیادی مواجه شوند.
آیا واقعاً تعویض رنگ، اتاق یا موتور خودرو غیرقانونی است؟ در پاسخ باید بگوییم که این کارها به‌خودی‌خود منع قانونی ندارند؛ اما روند انجام قانونی آن‌ها نیز نیازمند اطلاع دقیق از ریز قوانین و اخذ مجوزهای لازم است. اگر در ذهن شما نیز سؤالی راجع به تغییرات اساسی در خودروها وجود دارد، با ما همراه باشید تا روند انجام دقیق و قانونی این تغییرات و هم‌چنین مجازات‌های پیش‌بینی‌شده برای نقض قانون در این زمینه را باهم مرور کنیم.
روند اخذ مجوز برای تعویض رنگ، اتاق یا موتور خودرو
تعویض هر یک از قطعات اساسی خودرو مثل اتاق، شاسی، موتور و رنگ در مرحله نخست به اخذ مجوز از پلیس راهنمایی و رانندگی نیاز دارد. برای این‌کار، لازم است ابتدا مالک «خلافی خودرو» را پرداخت و سپس با خودرو و مدارک شناسایی کامل آن، به پلیس راهنمایی و رانندگی مراجعه کند.
پس از بررسی نوع تغییر، اصالت خودرو و مدارک آن توسط کارشناسان پلیس راهور، مجوز انجام تغییرات روی خودرو صادر و در سامانه پلیس ثبت خواهد شد. برای تعویض موتور خودرو (بلوک سیلندر) نیز احتیاج به بازدید اولیه خودرو توسط کارشناسان پلیس راهور نیست و بررسی مدارک کفایت می‌کند.
شرایط قانونی تغییرات
همان‌طورکه گفتیم، تعویض رنگ، اتاق یا موتور خودرو غیرقانونی نیست؛ اما قانون‌گذار شرایطی را برای این تغییرات در نظر گرفته است و مالک نمی‌تواند طبق سلیقه خود این تغییرات را انجام دهد.
در مورد تعویض موتور، باید حتماً موتور تعویضی از نظر تیپ، حجم، تعداد سیلندر و نوع سوخت با موتور فابریک خودرو یکسان باشد. به زبان ساده‌تر، تنها مورد مجاز برای تعویض موتور زمانی است که موتور فابریک دچار مشکلات اساسی شده باشد و مالک به‌ناچار آن را با یک موتور جدید از همان نوع تعویض کند. به‌عنوان مثال، نصب موتور پژو 206 تیپ 5 روی تیپ 2 مجاز نیست.
نکته دیگر این است که موتور تعویضی، حتماً باید نو و از نمایندگی معتبر خریداری شده باشد و استفاده از موتور دست‌دوم مجاز نیست. نمایندگی خودروساز یا واردکننده که موتور از آن‌جا خریداری میشود، موظف است مهر خود را در قسمت پایین مجوز تعویض موتور درج کند که هنگام بازدید خودرو پس از تعویض موتور، ارائه این قسمت مهرشده به‌همراه فاکتور هولوگرام‌دار (خودروهای داخلی) یا پروانه گمرکی (خودروهای وارداتی) به پلیس الزامی است.
شرایط ذکرشده برای تعویض موتور، در مورد تعویض اتاق خودرو نیز صدق می‌کند؛ یعنی اتاق تعویضی نیز باید از همه جهات با اتاق فابریک خودرو یکسان باشد و هرگونه تغییر در تیپ، طول، عرض و ارتفاع اتاق غیرمجاز است. به‌عنوان مثال، تعویض اتاق پژو 405 با پژو پارس یا رنو ساندرو معمولی با رنو ساندرو استپ‌وی ممنوع است. چراکه در مورد اول، تیپ اتاق‌ها و در مورد دوم، ارتفاع آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.
اما میزان سخت‌گیری قانون‌گذار در مورد تعویض رنگ، به‌مراتب کم‌تر از تعویض موتور یا اتاق است. تنها مورد غیرقانونی در بحث تعویض رنگ، تغییر رنگ خودرو به رنگ‌های زرد خورشیدی، بژ و سبز زیتونی است؛ زیرا رنگ‌های مذکور در خودروهای نظامی استفاده می‌شوند و خودروی شخصی نباید پس از تغییرات، شبیه به خودروهای متعلق به نیروهای مسلح شود.
نکته دیگر در مورد تعویض رنگ، استفاده از انواع برچسب‌های بدنه شامل برچسب‌های مات، سوپرمتالیک یا حتی مخمل روی خودروها است که این روزها رواج پیدا کرده است. جالب است بدانید که تمام این برچسب‌ها از نظر پلیس، غیرقانونی محسوب می‌شوند. تنها مورد مجاز استفاده از برچسب، این است که برچسب کاملاً از نظر رنگ و نوع با رنگ اصلی بدنه هم‌خوانی داشته باشد که اگر بادی‌فنس‌ها را نادیده بگیریم، می‌توان گفت که این مورد تقریباً هیچ‌وقت اتفاق نمی‌افتد!
نکات تعویض رنگ، موتور یا اتاق خودرو
در زمینه تغییرات اساسی در خودروها، نکاتی وجود دارند که نادیده‌گرفتن آن‌ها از سوی مالکین، می‌تواند باعث بروز مشکلات قانونی و به‌تبع آن، اتلاف وقت و هزینه شود.
نکته اول این است که معمولاً اتاق خودرو بدون حک‌شدن شماره مکانیزه از سوی کارخانه به نمایندگی‌ها تحویل داده میشود و تنها یک شماره سریال ردیابی روی آن‌ها وجود دارد که این شماره سریال، باید از سوی نمایندگی در فاکتور تحویلی به مالک نیز درج شود. پس از اتمام فرآیند تعویض اتاق و بازدید نهایی کارشناس پلیس راهور از خودرو، مالک موظف است خودرو را جهت حک مکانیزه شماره اتاق به مرکز تعویض پلاک منتقل کند.
نکته مهم‌تری که در بسیاری از موارد از سوی مالک یا نمایندگی خودروساز نادیده گرفته میشود، این است که حتماً باید پلاک‌های فلزی مشخصات خودرو (شامل سال تولید، شماره موتور، شماره شاسی و…) از روی اتاق قدیمی فک و به اتاق جدید منتقل شوند. یکی از این پلاک‌ها، درون فضای کاپوت قرار دارد؛ اما مکان پلاک دوم، بسته به برند و نوع خودرو متفاوت است؛ مثلاً در پراید، پلاک دوم زیر صندلی سرنشین جلو قرار دارد.
نکته آخر این‌که از لحظه مراجعه مالک خودرو برای اخذ مجوز تغییرات اساسی، دستوری مبنی بر انجام تغییرات روی خودرو در سامانه پلیس راهنمایی و رانندگی ثبت میشود. این دستور تا مرحله بازدید نهایی پس از انجام تغییرات، در سامانه وجود دارد و تا زمان لغوشدن آن، پلیس راهنمایی و رانندگی هیچ‌گونه خدماتی را به خودرو ارائه نخواهد کرد. از این‌رو، در صورت صرف‌نظرکردن مالک از انجام تغییرات، وی باید حتماً به پلیس مراجعه و این دستور را لغو کند.
مجازات اجرای غیرقانونی تعویض رنگ، اتاق یا موتور خودرو
اگر فردی بدون اخذ مجوز از پلیس، تغییرات اساسی را روی خودروی خود اعمال کند، دو حالت پیش می‌آید:
حالت اول زمانی است که در این تغییرات، مورد غیرقانونی وجود نداشته باشد. به‌عنوان مثال فرض کنید خودرویی دچار واژگونی میشود و مالک آن بدون اخذ مجوز، یک اتاق جدید با همان مشخصات اتاق قبلی خریداری و روی خودروی خود نصب می‌کند. در این حالت، مالک خودرو به کمیسیون ماده 30 پلیس راهنمایی و رانندگی در حضور قاضی دادگاه ارجاع داده میشود و قاضی می‌تواند به میزان یک‌هشتم تا یک‌چهارم قیمت قطعه تعویض شده، جریمه نقدی تعیین کند. پس از پرداخت این جریمه، تغییرات در سامانه پلیس و برگ سبز خودرو ثبت و به رسمیت شناخته میشود.
اما حالت دوم این است که این تغییرات علاوه بر عدم اخذ مجوز، غیرقانونی نیز هستند. مثلاً تعویض موتور خودرو با موتور یک خودروی قوی‌تر، در این دسته از تغییرات قرار می‌گیرد. در این حالت مالک خودرو از سوی پلیس موظف میشود که خودرو را به همان حالت اولیه و منطبق با شرایط درج‌شده در اسناد شناسایی، بازگرداند و تا زمانی که این کار انجام نشود، پلیس راهور هیچ‌گونه خدماتی را به این خودرو ارائه نخواهد کرد.
جمع‌بندی
در مجموع می‌توانیم بگوییم که قانون‌گذار در زمینه تعویض رنگ، اتاق یا موتور خودرو سخت‌گیری‌های خاص خود را دارد و دست مالک خودرو در مورد این تغییرات، خیلی باز نیست؛ حتی انجام قانونی این موارد نیز باعث میشود تا قیمت خودرو با کاهش مواجه شود.
از این‌رو، توصیه می‌کنیم که حتی‌الامکان خودروی روزمره و عادی خود را در شرایط استاندارد کارخانه حفظ کنید و تعویض موتور یا اتاق را تنها برای خودروهایی با کاربری‌های خاص و غیرروزمره مثل شرکت در مسابقات یا آفرودهای سنگین انجام دهید. تعویض رنگ نیز می‌تواند در مورد بازسازی خودروهای فرسوده یا دارای تصادف‌های شدید، گزینه‌ای مطلوب باشد.
بیشتر بخوانید
- روش‌های تشخیص رنگ شدگی بدنه خودرو کارکرده چیست؟
- عواقب جبران‌ناپذیر رانندگی با باک خالی
- نکات ضروری در مورد صندلی کودک خودرو
- راهنمای خرید لنت ترمز ؛ چه زمانی لنت ترمز را عوض کنیم؟
- علائم خرابی سنسور اکسیژن چیست؟
- علائم خرابی سنسور خنک کننده چیست؟
عالی