خودروسازی، یکی از صنایع مادر و بسیار مهمی است که به‌عنوان موتور محرک کارخانه‌های ریزودرشت متعددی به فعالیت مشغول بوده است و سالانه، مبالغ بسیار هنگفتی در آن ردوبدل می‌شود. کشور ما نیز از اواسط دهه ۳۰ شمسی، به‌تدریج پا به عرصه خودروسازی نهاد و در سال ۱۳۴۱ با تاسیس شرکت ایران ناسیونال، به طور جدی استارت این صنعت در کشور زده شد.
شرکت‌های بزرگ خودروسازی ایران
در ادامه، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را از دست ندهید؛ چراکه قصد داریم به‌واسطه آن، شما را با چند شرکت بزرگ خودروسازی حال حاضر کشور آشنا کنیم و تاریخچه مختصری از هرکدام را به اطلاعتان برسانیم.
شرکت ایران خودرو
مرداد سال ۱۳۴۱ بود که برادران خیامی تصمیم گرفتند مبلغ ۱۰ میلیون تومان وجه رایج آن دوران را صرف تاسیس یک کارخانه خودروسازی به نام «ایران ناسیونال» کنند. طولی نکشید که این شرکت در شهریورماه به ثبت رسمی برسد و به امر مونتاژ اتوبوس‌های شرکت بنز بپردازد.
برادران خیامی قصد نداشتند که حوزه کاری خود را به وسایل نقلیه سنگین محدود کنند؛ بنابراین، با همکاری شرکت روتس انگلستان، خط تولید پیکان را در اردیبهشت ۱۳۴۶ به راه انداختند؛ محصولی که تولید آن تا سال ۱۳۸۴ شمسی ادامه یافت و سرانجام در آن تاریخ به موزه پیوست.
شرکت ایران ناسیونال پس از انقلاب اسلامی، با نام ایران خودرو به فعالیت‌های خود ادامه داد و علاوه بر تولید پیکان، پژو ۴۰۵ را در اواخر دهه ۶۰ به لیست تولیدات خود اضافه کرد. پژو ۴۰۵ بنیان و اساس توسعه محصولات ملی این شرکت واقع شد و اولین خودروی ملی به نام سمند در سال ۱۳۸۱ بر اساس پلتفرم پژو ۴۰۵ به بازار راه یافت. پیش از آن و در سال ۷۹ نیز مدل فیس‌لیفت ۴۰۵ با نام پرشیا یا پارس در اختیار مشتریان قرار گرفت.
سپس پژو ۲۰۶ به عنوان یک هاچ‌بک جدید و جذاب فرانسوی مهمان جاده مخصوص شد تا همین دو سه مدل، بنیان محصولات جدیدتر بزرگ‌ترین خودروساز ایران طی دو دهه منتهی به قرن پانزدهم هجری شمسی را شکل دهند. در همین راستا، محصولاتی هم‌چون دنا (مدل فیس‌لیفت سمند) دنا پلاس ، رانا، پژو ۲۰۶ صندوق‌دار و سوزوکی ویتارا طی سال‌های دهه ۸۰ و ۹۰ شمسی به بازار کشور تزریق شدند. هم‌چنین در دهه ۹۰ و هم‌زمان با گسترش همکاری خودروسازان داخلی با تولیدکنندگان چینی، شرکت ایران خودرو نیز تصمیم گرفت برخی کراس‌اوورهای کمپانی هایما را در خطوط مونتاژ خود جای دهد؛ بنابراین، هایما اس ۷ معمولی و توربو به‌علاوه هایما s5 نیز به جرگه محصولات ایران خودرو پیوستند. در حال حاضر، کمپانی ایران خودرو بزرگ‌ترین شرکت خودروساز داخلی به شمار می‌رود و تلاش‌های نسبتا گسترده‌ای را در راستای تنوع‌بخشی به محصولات خود، به‌ویژه در بحث پیشرانه‌های جدید، سرلوحه کار قرار داده است.
سایپا
شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل یا سایپا، در سال ۱۳۴۴ بر مبنای همکاری با کمپانی خودروسازی سیتروئن فرانسه بنیان‌گذاری شد. این خودروساز داخلی، کار خود را با تولید محصولاتی هم‌چون وانت آکا و هاچ‌بک خاطره‌انگیز ژیان آغاز کرد. سایپا در سال ۱۳۵۲، به سوی کمپانی رنو رفت و هاچ‌بک رنو ۵ را در مدل‌های دو و چهاردرب به میدان فرستاد. سال ۱۳۵۴ بود که به طور رسمی، نام این کمپانی به سایپا تغییر پیدا کرد.
پس از وقوع انقلاب اسلامی، سایپا به مالکیت دولت درآمد و از آذر ۱۳۶۰ به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به فعالیت خود ادامه داد. نیسان وانت یا نیسان آبی، از سال ۱۳۶۲ به تولیدات این کمپانی اضافه شد که تاکنون نیز روی خط تولید حضور دارد و به‌عنوان یکی از پرفروش‌ترین وانت‌های شهری کشور، هم‌چنان در تمامی جاده‌ها به انجام امور حمل بار مشغول است.
طی دهه هفتاد، سایپا، شوالیه کوچک خود به نام پراید را به میدان نبرد فرستاد و این مبارز نسبتا ریزنقش، به‌خوبی توانست قلمروی حکومت سازندگانش را از گزند بدخواهان روزگار دور نگاه دارد؛ چراکه پراید به‌عنوان محصولی ارزان با عملکرد فنی بهتر و مصرف سوخت پایین‌تر از پیکان، خیلی زود موردتوجه اقشار کم‌درآمد جامعه قرار گرفت و مشتریان ایرانی نه‌چندان ثروت‌مند که در آن دوران حق انتخاب زیادی نداشتند، استقبال مناسبی از محصول جدید سایپا به عمل آوردند.
پراید نیز هم‌چون پژو ۴۰۵، به عنوان پایه و اساس تولید محصولات ملی سایپا مورد توجه قرار گرفت و اولین محصول ملی این شرکت به نام تیبا را بر اساس خود شکل داد. پس از آن نیز تولیدات دیگری نظیر ساینا، کوییک، تیبا2 و … به سبد محصولات سایپا اضافه شدند. در حال حاضر، شرکت سایپا دارای زیرمجموعه‌هایی هم‌چون زامیاد و پارس‌خودرو است و تولیدات متنوعی نظیر انواع تیبا، کوییک، برلیانس، سدان جدید شاهین و …. را به مشتریان خود تحویل می‌دهد.
بهمن موتور
شاید برایتان جالب باشد که بدانید کمپانی تولیدکننده مزدا ۳ در ایران، نخستین مرتبه به‌عنوان یک شرکت ترابری دریایی به نام «ایران خلیج کو» و با سرمایه اولیه ۶۰ هزار تومان در سال ۱۳۳۱ بنیان‌گذاری شده است. حدود هفت سال بعد، تولید یک وانت سه‌چرخ از سری محصولات مزدا در این کمپانی آغاز شد و از آن‌جا، نام شرکت به «کارخانه خودروسازی مزدا» تغییر پیدا کرد. وانت مزدا نیز که یکی از قدیمی‌ترین تولیدات فعلی بازار کشور است، در سال ۱۳۶۳ از سوی این شرکت روانه میدان شد تا بهانه‌ای برای تغییر نام کمپانی تولیدکننده خود به «ایران وانت» باشد. فعالیت‌های ایران وانت تا سال ۱۳۷۸ با همین اسم ادامه یافت تا آن‌که در این سال، به «شرکت هلدینگ حوزه‌های تولید خودرو، بازرگانی و سرمایه‌گذاری گروه بهمن» تغییر یافت.
شرکت بهمن، بنیان خود را به تولید محصولات مزدا اختصاص داد و مزدا ۳۲۳ را در سال ۷۸ به میدان فرستاد. ساخت وانت مزدا ۲۰۰۰ نیز از سال ۸۲ کلید خورد. گروه بهمن طی دهه ۸۰، سواری محبوب مزدا ۳ نسل اول را به بازار ایران معرفی کرد و با استقبال بسیار مناسب مشتریان داخلی روبه‌رو شد. مونتاژ نسل دوم مزدا ۳ نیز از سال 89 در این شرکت آغاز شد. هم‌چنین گروه بهمن طی دهه ۹۰ نگاهی نیز به کمپانی‌های چینی انداخت و شراکت خود را با کمپانی خودروسازی فاو در زمینه تولید سدان بی ۵۰ و بی۵۰ اف و بی30 آغاز کرد. پس از آن، مدل‌های هاوال را نیز به طور محدود به بازار کشور ارائه داد.
در حال حاضر، گروه بهمن به یکی از شرکای شرکت دانگ فنگ چین تبدیل شده است و محصولات جدید و مدرن‌تری هم‌چون دیگنیتی و فیدلیتی را به بازار کشور عرضه خواهد کرد. ضمنا علاوه بر تولید خودروهای سواری، گروه بهمن در تولید محصولات کشنده باری و موتورسیکلت نیز فعالیت دارد.
کرمان موتور
کرمان موتور که در حال حاضر به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های مونتاژ و تولید خودروهای چینی در کشور برشمرده می‌شود، فعالیت خود را از سال ۱۳۶۹ با عنوان صنایع خودروسازی کرمان در جهت واردات محصولات دوو به بازار کشور آغاز کرد. سال ۱۳۷۳ نیز به مونتاژ اتومبیل روی آورد و تولید محصولات شرکت کره‌ای دوو نظیر سیلو و ماتیز را پی گرفت. در سال ۱۳۸۱، کرمان موتور به دلیل تصاحب شرکت دوو از سوی جنرال موتورز آمریکا، مجبور به قطع همکاری با این کمپانی شد و به سراغ خودروساز معتبر آلمانی یعنی فولکس واگن رفت و مدل گل را رو کرد. بعد از آن نیز در پی همکاری با شرکت کره‌ای هیوندای برآمد و آوانته و ورنا را در سبد محصولات خود جای داد.
از اواخر دهه ۸۰، کرمان موتور به سمت خودروسازان چینی متمایل شد و به کمک کمپانی لیفان، محصولات سدان هم‌چون ۵۲۰ و لیفان ۶۲۰ را به بازار کشور عرضه کرد. در دهه ۹۰ نیز با کمپانی جی ای سی شریک شد و مدل‌های موفقی هم‌چون جک جی ۵ و جک s5 و برخی دیگر، تولیدات این کمپانی را به بازار ایران ارائه داد.
پس از شروع دور جدید تحریم‌ها، کرمان موتور برخی از محصولات جدید هیوندای نظیر سانتافه و توسان و… را به‌صورت مونتاژ داخل روانه بازار کرد که البته روند مونتاژ محصولات هیوندایی با شروع تحریم‌ها کاملا تعطیل شد. در حال حاضر، کرمان موتور دارای چندین زیرمجموعه نظیر راین خودرو، بم خودرو و مدیران خودرو است که در این بین، شرکت مدیران خودرو به‌عنوان نماینده چری در ایران بسیار موفق ظاهر شده است و گونه‌های مختلفی از تولیدات کمپانی چری را در بازار ایران به فروش می‌رساند.
جمع‌بندی
صنعت خودروسازی ایران، به همین ۴، ۵ کارخانه محدود نمی‌شود؛ بلکه طبق آخرین آمار، حدود ۲۴ شرکت خودروسازی داخلی درون مرزهای کشور مشغول فعالیت هستند. بنابراین، به نظر می‌رسد بخش خصوصی کشور پتانسیل بالایی را در ارائه مدل‌های متنوع به بازار دارد و می‌تواند از طریق عرضه مدل‌های اقتصادی و خوش‌قیمت، به‌ویژه محصولات مدرن چینی، تنوع بسیار مناسبی را در بازار داخلی پدید آورد. امیدواریم کیفیت تولیدات داخلی و هم‌چنین قیمت آن‌ها به حدی برسد که اکثر مشتریان ایرانی از خرید خودروهای ساخت داخل کاملا رضایت داشته باشند و چرخ این صنعت هم به نفع مصرف‌کننده و هم به سود تولیدکننده هم‌چنان در چرخش باشد.
بیشتر بخوانید
