نگاهی به خودروهای برقی ایرانی

اگرچه دیرهنگام ولی سرانجام اولین خودروی برقی ایرانی به اسم یوز مجوز شماره‌گذاری و حضور در خیابان را دریافت کرد. شاید تصور شود که یوز اولین پروژه خودروهای برقی در کشور بوده باشد. ولی حقیقت این است که پیش از آن تلاش‌های مختلفی در این زمینه صورت گرفته بود. در ادامه نگاهی به پروژه خودروهای برقی ایرانی می‌اندازیم.

حرکت شتابان خودروسازان بزرگ و کوچک دنیا به سمت توسعه خودروهای برقی نشان می‌دهد دیر یا زود زمان خداحافظی با محصولات بنزینی و گازوئیلی فراخواهد رسید. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد فروش جهانی خودروهای برقی در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ حدود ۴۳ درصد رشد کرده است. ناظران انتظار دارند طی سال جاری میلادی درمجموع ۶.۴ میلیون خودروی برقی و هیبریدی روانه بازار شود. این به معنای رشد ۹۸ درصدی این بازار نسبت به سال ۲۰۲۰ است.

بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا اعلام کرده‌اند که تا چند سال آینده تولید خودروهایی که پیشرانه درون‌سوز (بنزینی و گازوئیلی) دارند را متوقف می‌کنند. تا جایی که پیش‌بینی می‌شود فروش خودروهای برقی در سال 2032 معادل نیمی از کل فروش خودروهای جدید جهان باشد.

با وجود این پیشرفت برق‌آسا در حوزه فناوری‌های نوین صنعت خودرو، هنوز بسترهای لازم برای توسعه جدی خودروهای برقی در ایران شکل نگرفته است. البته نباید در این بین مشکلات اقتصادی و بین‌المللی را نیز فراموش کرد. با این حال برخلاف تصور تلاش‌های متعددی از سوی شرکت‌های بزرگ و کوچک در این زمینه انجام شد که درنهایت قرعه به نام یوز از شرکت پاراکس خودرو افتاد.

پیش از بررسی بیشتر این خودرو در ادامه نگاهی خواهیم داشت به پروژه‌های ساخت خودروهای برقی در کشور.

آریانا، سال 1381

یکی از جنجالی‌ترین و پرحاشیه‌ترین خودروهای برقی که نام ایرانی را یدک می‌کشید، Aryana 792 بود. خودرویی با طراحی عجیب که ادعاهای عجیبی درباره آن مطرح شده بود که البته هیچ‌کدام سندیتی نداشتند. جمشید آرین طراح این خودرو ادعا کرده بود که محصول فوق می‌تواند صفر تا صد را در 8.8 ثانیه بپیماید. خودرویی که گفته می‌شد شارژ باتری‌های آن 6 تا 8 ساعت زمان نیاز دارد. تقریباً یک دهه بعد از معرفی خودروی برقی آریانا 792 سازمان محیط‌زیست اعلام کرده که نامه‌ها و مستندات منتشرشده از این خودرو جعلی بوده‌اند و جمشید آرین محکوم شد.

قاصدک نصیر، سال 1388

اواخر دهه 80 بود که به همت دانشگاه خواجه نصیر خودروی برقی موسوم به قاصدک نصیر معرفی شد. نکته جالب درباره این خودرو استفاده از چراغ‌های تیبا و پراید 111 برای چراغ‌های جلو و عقب آن بود. عجیب است که گفته می‌شد در این خودرو از جعبه‌دنده پراید بدون کلاچ استفاده شده است. در حالی که خودروهای برقی به دلیل ساختار فنی قوای محرکه الکتریکی خود عملاً نیازی به گیربکس ندارند. قاصدک نصیر با یک بار شارژ تا 90 کیلومتر پیمایش دارد و سرعت نهایی آن نیز 90 کیلومتر در ساعت اعلام شده است. برای تأمین انرژی موردنیاز امکانات داخل کابین از سلول‌های خورشیدی روی سقف آن بهره گرفته شده بود.

مینور، سال 1390

با آغاز دهه 90 شرکت خودروسازان جنوب، محصولی برقی به اسم Minor را در دو تیپ هاردتاپ و سافت‌تاپ تولید کرد. خودرویی که در نسخه‌های اولیه آن شاهد رنگ‌بندی زرد و صورتی بودیم. استفاده از ورق فلزی نازک و سپرهای پلاستیکی، باعث کاهش وزن آن شده بود ولی از نظر ایمنی ابهاماتی را پدید آورده بود. گفته می‌شد که این خودروی دو نفره از 6 باتری 12 ولتی استفاده می‌کنند. آن روزها قیمت مدل اسیدی آن 600 و قیمت مدل لیتیومی آن 900 دلار اعلام شد. توان موتور برقی مینور 10 اسب‌بخار است که باعث می‌شود سرعتش به 40 کیلومتر در ساعت افزایش پیدا کند. بد نیست بدانید شرکت خودروسازان جنوب به‌تازگی از یک خودروی برقی دیگر به اسم اکسیژن هم رونمایی کرده است.

کوادرا Q1، سال 1393

یکی از مدرن‌ترین خودروهای برقی ایرانی که باز هم حاصل بخش آکادمیک کشور بود، کوادرا Q1 نام داشت. خودرویی که طراحی و ساخت آن توسط دانشگاه آزاد قزوین صورت گرفته بود. این محصول دو نفره با وزن حدود 400 کیلوگرم پیمایش 100 و 200 کیلومتری را برحسب نوع باتری ثبت می‌کند. طراحان این خودرو ادعا کرده بودند که Q1 در صورت عرضه به خیابان قیمتی 4500 دلاری خواهد داشت. مدت‌زمان شارژ کامل باتری‌ها نیز 3 ساعت اعلام شده بود.

البرز EV، سال 1393

اولین پراید برقی در نوع خودش می‌توانست اتفاق ویژه‌ای برای بازار ایران باشد. خودرویی که توسط چند دانشجوی دانشگاه آزاد کرج طراحی شده بود. به همین دلیل است که اسم آن را Alborz EV انتخاب کرده بودند. در این محصول جعبه‌دنده، پلوس، صفحه کلاچ و حتی ترمزهای استاندارد پراید بدون تغییر بودند. موتور برقی این خودرو توانی 53 اسب‌بخاری را فراهم می‌کند. منبع تغذیه نیز 14 باتری اسیدی 12 ولتی است که درون صندوق‌عقب تعبیه شده بود. گفته می‌شود شارژ کامل این باتری‌ها 2 ساعت زمان نیاز دارد. این باتری‌های برای پیمایش 80 تا 100 کیلومتری کافی هستند.

یوز، سال 1395

اهالی خودرو با یک نگاه متوجه خواهند شد که یوز از طراحی رنو توئیزی الهام گرفته است. خودرویی که با همکاری دانشگاه شریف و شرکت پاراکس تولید شده بود. این خودرو در اواسط دهه 90 شمسی یکی از جدی‌ترین گزینه‌ها به حساب می‌آمد و سرانجام همانطور که شاهد بودیم توانست تبدیل به اولین خودروی برقی ایرانی شود که مجوز حضور در خیابان را کسب کرده است. در انتهای این مطلب با مشخصات فنی یوز بیشتر آشنا خواهید شد.

ساینا برقی، سال 1396

ساینا برقی را می‌توان اولین اقدام جدی خودروسازی کشور در حوزه خودروهای برقی تلقی کرد. گفته می‌شود سایپا نسخه برقی ساینا را در همکاری با دانشگاه خواجه نصیر و یک شرکت بلژیکی انجام داده است. سایپا آن روزها اعلام کرد که قصد دارد این خودرو را تجاری‌سازی کند و حتی قیمت پایه آن را نیز 70 میلیون تومان اعلام کرد. بد نیست بدانید ساینا بنزینی مدل 96 چیزی حدود 30 میلیون تومان قیمت داشت. موتور برقی این خودرو 93 اسب‌بخاری است. با یک بار شارژ می‌توان بین 170 تا 210 کیلومتر با این خودرو پیمایش داشت.

رانا برقی، 1398

رانا برقی پروژه‌ای بود که ایران‌خودرو آن را در اواخر دهه 90 استارت زد. رانا برقی به یک موتور الکتریکی ۱۲۰ اسب‌بخاری با گشتاور ۲۲۰ نیوتن‌متر مجهز است که توان خود را از طریق جعبه‌دنده مستقیم به چرخ‌های جلو می‌رساند. این خودروی برقی می‌تواند به حداکثر سرعت ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت برسد و با توجه به گشتاور بالا، شتاب کمتر از ۱۰ ثانیه را برای رسیدن از ۰ به ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت ثبت می‌کند. با هر بار شارژ کامل باتری‌های رانا برقی، می‌توان ۲۲۰ کیلومتر مسافت را پیمود. همچنین شارژ کامل این باتری‌ها با برق عادی شهری نزدیک به ۸ ساعت طول می‌کشد؛ اما با دستگاه شارژ سریع، ظرفیت باتری‌ها از ۰ تا ۸۰ درصد در ۴۵ دقیقه تکمیل می‌شود.

تارا برقی، سال 1400

آخرین دستاورد خودروسازی کشور در حوزه محصولات برقی Tara EV است. خودرویی که ایران‌خودرو آن را با همکاری شرکت جتکو توسعه داده است. گفته می‌شود توان تارا برقی حدود 107 اسب‌بخار است. درباره محصول فوق ادعا شده که شتاب صفر تا صد آن زیر 9 ثانیه ثبت خواهد شد. استفاده از باتری‌های 45 کیلووات ساعتی که در کف خود جاسازی می‌شوند، امکان پیمایش 300 کیلومتر با یک بار شارژ را فراهم می‌کنند.

نگاهی به مشخصات فنی و قیمت یوز

مجوز شماره‌گذاری یوز از شرکت پاراکس یک پدیده مهم در بازار و صنعت خودروی کشور به حساب می‌آید. درباره قیمت این خودرو نیز گفته می‌شود که چیزی حدود 600 میلیون تومان خواهد بود. یوز وزنی حدود 400 کیلوگرم دارد. موتور 20 اسب‌بخاری آن می‌تواند خودرو را به سرعت 80 کیلومتر در ساعت برساند. باتری‌های 80 کیلووات ساعتی‌اش نیز برای 3.5 حرکت کفایت می‌کنند.

نکته جالب‌توجه در این خودرو این است که طول آن ۲.۳۲ متر و برابر با عرض خودروهای معمول است و عرض آن ۱.۱۹ متر و ارتفاع آن ۱.۴۶ متر است که این امکان را به وجود آورده است که در کمترین فضای ممکن آن را پارک کرد. یک نمایشگر 11 سانتیمتری تمام اطلاعات موردنیاز را در اختیار راننده می‌گذارد که از جمله می‌توان به مقدار شارژ باقیمانده باتری‌ها، مسافت قابل پیمایش با این مقدار شارژ، سیستم عیب‌یاب و … اشاره کرد. باتری خودرو برای پنج سال و ۱۰۰ هزار کیلومتر گارانتی می‌شود، اما عمر مفید آن بسته به نوع استفاده بین ۱۰ تا ۱۵ سال است.