گرانی خودرو در راه است. این یکی از پرتکرارترین تیترهای خبری درباره بازار خودرو ایران در سال 1401 بود. نارضایتی مردم از افزایش قیمت خودرو در سال‌های اخیر همواره وجود داشته است؛ اما در سال 1401 شاهد بیشترین افزایش قیمت خودرو داخلی در این چند سال بودیم. گزارش سالانه همراه مکانیک از بازار خودرو ایران نشان می‌دهد که به‌طور متوسط قیمت ماشین‌های داخلی در سال 1401 حدود 92 درصد افزایش یافته است. فکر می‌کنید بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی مربوط به کدام ماشین‌ها است؟ در ادامه پاسخ این سوال را بررسی خواهیم کرد.
بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی در سال 1401
اگر نگاهی به فهرست بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی در سال 1401 بیندازید، متوجه خواهید شد که ماشین‌های ایران خودرو جایگاه‌های بالاتری را به‌خود اختصاص داده‌اند. شاید مهم‌ترین دلیل این موضوع را بتوان تقاضای بالاتر برای خرید و فروش خودروی این شرکت در بازار دانست. این موضوع را می‌توان با مشاهده آمار شرکت‌کنندگان در قرعه‌کشی‌های خودرو سال 1401 به‌خوبی متوجه شد. در همین راستا بیشترین افزایش قیمت خودرو داخلی در سالی که گذشت، مربوط به ماشین‌های زیر است:
1- سمند LX معمولی
شاید کمی عجیب به‌نظر برسد؛ اما در صدر فهرست بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی سال 1401، نام سمند LX معمولی به‌چشم می‌خورد. قیمت سمند LX معمولی در طول یک سال از حدود 250 میلیون تومان با حدود 102 درصد رشد به بالاتر از 500 میلیون تومان رسید.
بله، اشتباه نمی‌کنید. سمند 500 میلیون تومانی بخشی از واقعیت‌های موجود در صنعت خودرو کشور را پیش چشم همه ما قرار می‌دهد. جالب است بدانید که سمند LX معمولی از سال 1383 تا به امروز در کشور عرضه میشود. شاید حتی عاشقان سمند نیز تصور نمی‌کردند که در پایان سال 1401، این ماشین بیشترین افزایش قیمت خودرو داخلی را به نام خود ثبت کند.
2- پژو 405 SLX
پژو 405 SLX جایگاه دوم بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی را از آن خود کرده است. این خودرو در فروردین ماه 1401 حدود 283 میلیون قیمت داشت. با گذشت یک سال قیمت پژو 405 SLX به حدود 530 میلیون تومان رسید. با محاسبه سرانگشتی مشخص میشود که چیزی در حدود 87 درصد رشد را تجربه کرده است. این ماشین هم از سال 1388 وارد ایران شده است؛ البته در چند سال قبل پیشرانه آن تغییر کرد و موتور TU5 با ظرفیت 1.6 لیتر در آن جانمایی شد.
3- سمند LX EF7
قیمت سمند LX EF7 در فاصله یک سال با رشد حدود 85 درصدی از محدود0 270 میلیون تومانی به 510 میلیون تومان رسید. بیش از یک دهه از زمان عرضه سمند با موتور بنزینی EF7 در بازار ایران سپری شده است. استفاده از این پیشرانه باعث شده تا سمند LX EF7، حداکثر قدرت و گشتاور بالاتری را نسبت به سمند LX معمولی تجربه کند. ضمن اینکه مصرف سوخت خودرو نیز کاهش یافته است. علی‌رغم همه این موارد، بازم هم قیمت سمت LX معمولی رشد بیشتری پیدا کرده است.
4- پژو 206 تیپ 2
در بررسی بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی، نوبت به پژو 206 تیپ 2 می‌رسد. پژو 206 تیپ 2 یکی از محبوب‌ترین خودروهای جوانان در سال‌های اخیر بوده است. همین موضوع نیز باعث شده تا خرید و فروش آن حتی در بازار دست دوم نیز رونق زیادی داشته باشد. قیمت پژو 206 تیپ 2 در طول یک سال با 83 درصد رشد در پایان سال 1401 به حدود 500 میلیون تومان رسید. جالب است بدانید که از نظر قیمت، پژو 206 تیپ 2 تا قبل از سال 1401 رقیب کوییک دنده‌ای در بازار به حساب می‌آمد؛ اما در حال حاضر حتی از کوییک اتوماتیک نیز گران‌تر است. البته که به‌تازگی متوجه شدیم پژو 206 چیزی کمتر از لندکروز ندارد و می‌تواند با این خودرو نیز رقابت کند.
5- پژو پارس معمولی
جایگاه پنجم در فهرست بیشترین افزایش قیمت خودرو داخلی در سال 1401 متعلق به پژو پارس معمولی است. قیمت پژو پارس معمولی نیز با رشد بیش از 80 درصدی به محدوده قیمت 510 میلیون تومان رسید. ایران خودرو در سال‌های اخیر، مدل‌های مختلفی از این خودرو محبوب را روانه بازار کرده است؛ اما همچنان تقاضا برای خرید و فروش پارس معمولی بیش از سایر مدل‌های این ماشین است.
6- پژو 207 دنده‌ای سقف شیشه‌ای
قیمت پژو 207 دنده‌ای سقف شیشه‌ای در فروردین ماه 1401 حدود 360 میلیون تومان بود. با گذشت یک سال شاهد رشد 78 درصدی قیمت خودرو بودیم. به‌طوری که در فروردین سال 1402 با قیمت 640 میلیون تومان معامله شد. پژو 207 دنده‌ای سقف شیشه‌ای علاوه بر تغییرات ظاهری، از نظر موتور و گیربکس نیز نسبت به پژو 206 تقویت شده است. ضمن اینکه بررسی‌های ما در همراه مکانیک نشان می‌دهد بازار خرید و فروش دست دوم این خودرو نیز در وضعیت مناسبی قرار دارد.
7- پژو پارس LX
نماینده دیگر خانواده پژو پارس در فهرست بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی سال 1401، پژو پارس LX است. قیمت پژو پارس LX در طول یک سال حدود 77 درصد رشد را تجربه کرد و به محدود0 610 میلیون تومان رسید. پژو پارس LX همواره به‌عنوان یک خودرو خانوادگی در کشور ما طرفداران خاص خودش را داشته است. مدل LX پژو پارس به پیشرانه TU5 مجهز شده که کیفیت فنی و عملکردی بهتری را از خود نشان می‌دهد.
8- دنا دنده‌ای
دنا دنده‌ای یکی از ماشین‌های ایران خودرو بود که در جریان قرعه‌کشی‌های سال 1401 زیاد عرضه می‌شد. افزایش قیمت 76 درصدی این خودرو تا مرز 615 میلیون تومان در پایان سال 1401 به‌خوبی نشان می‌دهد که قرعه‌کشی خودرو در کنترل قیمت دنا دنده‌ای در بازار ناکام بوده است. البته همان‌طور که مشاهده کردید، افزایش بیش از حد قیمت سمند باعث شده تا خریداران در بازار بیشتر گرایش به سمت دنا دنده‌ای پیدا کنند.
9- پژو 207 دنده‌ای
قیمت پژو 207 دنده‌ای نیز با حدود 74 درصد رشد، به محدوده 545 میلیون تومان در پایان سال 1401 رسید. کسانی که خیلی علاقه‌ای به آپشن سقف شیشه‌ای این خودرو ندارند، مدل دنده‌ای معمولی آن را انتخاب می‌کنند. البته ایران خودرو در سال گذشته مدل‌های دنده‌ای نیمه فول و فول این خودرو را نیز روانه بازار کرد. پیشنهاد می‌کنیم خیلی به این کلمات با ظاهر زیبا توجه کنید. تغییرات چشمگیری بین این خودروها وجود ندارند.
10- رانا پلاس
نوبت به آخرین ماشین در فهرست بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی در سال 1401 می‌رسد. شاید برای بعضی از افرادی که پیگیر فضای بازار خودرو هستند عجیب به‌نظر برسد؛ اما قیمت رانا پلاس نیز با رشد 73 درصدی در پایان سال 1401 به بالاتر از 460 میلیون تومان رسید. رانا پلاس در بین خودروهایی که تا اینجا بررسی کردیم، از نظر رشد قیمت و بهای فعلی پایین‌ترین جایگاه را به‌خود اختصاص داده است. شاید مهم‌ترین دلیل این ماجرا بازار دست دوم نسبتا ضعیف‌تر رانا پلاس در مقایسه با سایر خودروها است.
پیدا و پنهان دلایل گرانی خودرو
بعد از اینکه به‌بررسی بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی پرداختیم، بد نیست که نگاهی به‌مهم‌ترین دلایل گران شدن ماشین در این سال‌ها بیندازیم. فهرستی بلند بالا از عوامل کوچک و بزرگ را می‌توان برشمرد که در افزایش قیمت خودروهای داخلی تاثیرگذار هستند. برخی از این عوامل موضوعات ریشه‌دار و طولانی مدت به‌شمار می‌روند؛ اما در مقابل بعضی دیگر از فاکتورها هستند که در چند سال اخیر مشکل آفرین شده‌اند. در این قسمت دلایل گرانی خودرو را در دو بخش جداگانه بررسی می‌کنیم.
عوامل بلندمدت افزایش قیمت خودرو داخلی
بازار خودرو ایران تقریبا در انحصار دو خودروساز داخلی ایران خودرو و سایپا قرار دارد. هرچند سهام این دو شرکت در بورس عرضه شده است؛ اما مدیریت آن‌ها همواره از سوی دولت تعیین میشود. چیزی در حدود نیم قرن است که سیاست یکسانی برای خودروسازی در ایران اجرا میشود. دولت‌های مختلف با وضع تعرفه‌های سنگین یا ممنوعیت واردات خودروهای خارجی، عملا بازار خودرو کشور را در اختیار ایران خودرو و سایپا قرار داده‌اند.
چنین سیاستی در آغاز فعالیت شرکت‌های خودروسازی، با هدف حمایت از آن‌ها در برابر کمپانی‌های بزرگ دنیا کاملا منطقی است. نمونه‌های مشابهی از چنین تصمیماتی را می‌توان در کره جنوبی نیز مشاهده کرد. سوال اساسی این است که این سیاست حمایتی تا چه زمانی باید ادامه پیدا کند؟ سوء مدیریت شرکت‌های خودروساز در تمام این سال‌ها، باعث شده نه‌تنها خودروسازی ایران از رقبای شرق آسیایی خود نیز عقب بماند؛ بلکه زیان انباشته شرکت‌ها در صورت‌های مالی منتشر شده در بورس نیز دائما تشدید شود.
اشتباه دیگر تمام دولت‌ها در این سال‌ها، قیمت‌گذاری دستوری است. دولت‌ها تصور می‌کنند چون جلوی واردات خودرو خارجی را گرفته‌اند، پس باید در بازار خودرو داخلی نیز دخالت مستقیم داشته باشند. بر این اساس اقدام به تعیین قیمت خودروها از مکانیز‌های مختلفی مانند شورای رقابت، سازمان حمایت و … کرده‌اند. سیاستی که ارزیابی نتایج آن نیاز به موشکافی ندارد و کاملا شکست خورده است. به‌نظر می‌رسد که باید برای سیاست‌گذاری کلان در صنعت خودرو، طرحی نو درانداخت. در غیر این صورت هیچ‌کس را یارای مقابله با سرعت بالای افزایش قیمت‌ها نیست.
عوامل کوتاه مدت رشد قیمت خودرو داخلی
بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی در چند دهه اخیر از سال 1397 به این طرف رخ داده است. این موضوع نشان می‌دهد که علاوه بر دلایل بنیادین فوق، فاکتورهای دیگری نیز در افزایش قیمت شدید خودرو در سال‌های گذشته مداخله داشته‌اند. اولین و مهم‌ترین عامل، بدون تردید میانگین نرخ تورم بالای 40 درصد در این سال‌هاست. حتی اگر سیاست‌گذاری در صنعت خودرو نیز سروسامان پیدا کند تا زمانی که تورم مزمن در کشور وجود دارد، نمی‌توان ترمز افزایش قیمت‌ها را کشید.
تلاطم بازار ارز، عامل مهم دیگری است که علاوه بر تورم اوضاع در صنعت خودروسازی را پیچیده‌تر کرده است. حتما شما هم سیاست ارز 4200 تومانی در سال 1397 را به‌خاطر می‌آورید. امروز که حدود 5 سال از آن زمان سپری شده، قیمت ارز در کشور به بالاتر از 50 هزار تومان رسیده است. شاید این سوال را مطرح کنید که خودروسازان مدعی داخلی سازی قطعات هستند. بنابراین چرا هربار که نرخ ارز بالا می‌رود، قیمت خودرو با سرعت بیشتری از آن پیشی می‌گیرد؟
پاسخ این سوال را باید در قیمت مواد اولیه به‌خصوص فولاد جستجو کرد. کارخانه‌های فولاد در کشور، قیمت ورق‌های فولادی را بر اساس نرخ دلار تعیین می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید فولاد، یکی از مهم‌ترین مواد اولیه در تولید خودرو است. وقتی صحبت از افزایش نرخ ارز می‌کنیم، منظورمان بالا رفتن بهای فولاد است. بنابراین طبیعی است که تلاطم دلار منجر به افزایش قیمت خودرو شود.
چندین عامل دیگر را نیز می‌توان در این زمینه برشمرد که عبارت‌اند از:
- کاهش تولید خودروی داخلی از سال 97 به نصف سال 96
- دپوی خودروها در پارکینگ‌های خودروسازان به بهانه عدم تامین قطعات
- تبدیل شدن خودرو از کالای مصرفی به سرمایه‌ای
- جولان دادن دلالان در بازار خودرو
مجموعه 4 عامل فوق، باعث شده تا سازگاری بین عرضه و تقاضا در بازار کاملا برهم بخورد. در چنین شرایطی، سیاست‌های مانند عرضه خودرو در بورس کالا نیز که در سال 1401 اجرایی شد، با شکست مواجه می‌شوند. برای حل این مشکل، هیچ راهی جز افزایش تولید و به تعادل رساندن عرضه و تقاضا در بازار نیست.
کلام پایانی
در این مطلب به‌بررسی بیشترین رشد قیمت خودرو داخلی در سال 1401 پرداختیم. آنچه از آمار و ارقام به دست می‌آید، نشان‌دهنده آن است که حال بازار خودرو ایران اصلا خوب نیست. ماجرای گرانی خودرو در طول 5 سال، دامن 4 وزیر صمت در کشور را گرفته و باعث استیضاح و برکناری آن‌ها در مجلس شده است. به‌نظر می‌رسد که هرچه سریع‌تر باید تصمیم عاقلانه برای سامان بخشیدن به بازار خودرو داخلی اتخاذ شود. گزارش سالانه همراه مکانیک از بازار خودرو ایران در سال 1401، مملو از داده‌ها و اطلاعات ارزشمند است که دعوت می‌کنیم حتما آن را مطالعه کنید.
