مذاکرات وین علی‌رغم پیچیدگی‌های چالش‌برانگیز دیپلماسی، هم‌چنان با جدیت پیگیری میشود. دورنمای نهایی این دور از گفتگوها، بازگشت آمریکا به برجام و ازسرگیری دوباره تعهدات کشورهای اروپایی است. درصورتی‌که این اتفاق رخ دهد، گشایش قابل‌توجهی در شرایط سیاسی، اجتماعی و البته اقتصادی کشور ایجاد خواهد شد. آن‌چه برای ما اهمیت دارد، چشمان منتظر بازار خودرو به پایان این رالی نفس‌گیر است. در این بین، یکی از اصلی‌ترین سوالاتی که مطرح میشود، این است که در صورت ازسرگیری روابط، کدام خودروسازان خارجی به ایران می‌آیند؟
به گواه اغلب ناظران، اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 شمسی را باید عصر طلایی در بازار خودرو قلمداد کرد؛ زمانی که خودروسازان بدون دغدغه‌های امروزی نقدینگی، با تیراژ بالا فعالیت می‌کردند و شرکای خارجی این صنعت نیز حضوری چشم‌گیر داشتند. به موازات صنایع خودروسازی، بازار خودروهای وارداتی نیز داغ بود. مشتریان به‌راحتی می‌توانستند دست روی مدل‌های مقرون‌به‌صرفه چینی، میان‌رده‌های کره‌ای، پرچم‌داران ژاپنی و لوکس-اسپرت‌های آلمانی بگذارند.
خروج شرکت‌های خارجی از ایران
اما با آغاز دور جدید تحریم‌ها، خارجی‌ها ناگهان ساز خروج از کشور را کوک کردند؛ چه آن‌هایی که با خودروسازان قرارداد بلندمدت داشتند و چه آن‌هایی که در حوزه واردات با طرف ایرانی همکاری می‌کردند. دست‌کم در این سه سال گذشته، بازار خودروی کشور شدیداً خلوت و کم‌رمق شده است.
[hm_sell_form_inline]
اکنون که سیگنال‌های مثبت احیای برجام به گوش می‌رسد، بار دیگر حرف‌وحدیث‌های بازگشت خارجی‌ها مطرح میشود. ما در این گزارش، قصد داریم به شرکت‌های خارجی بپردازیم که احتمالاً با بهبود اوضاع بین‌المللی، بار دیگر فعالیت خود در قالب خودروسازی را آغاز می‌کنند. این توضیح به آن جهت بود که هنوز نمی‌توان به قطعیت درباره چندوچون رفع ممنوعیت واردات حرفی به میان آورد.
اشکودا
یکی از نام‌های جذابی که کاندیدای حضور در صنعت خودروی ایران است، Skoda نام دارد؛ خودروساز کهنه‌کار اهل چک که یکی از زیرمجموعه‌های محبوب فولکس‌واگن به حساب می‌آید. اشکودا پیش از انقلاب نیز در کشور حضور داشت. گفته میشود این شرکت پس از برجام نیز مذاکراتی را با ایران خودرویی‌ها آغاز کرده بود که البته با خروج آمریکا، این مذاکرات فراموش شد. حتی در دوره‌ای، مذاکراتی با خانواده گرامی (نمایندگان هیوندای و کیا در ایران) نیز آغاز شد که طبیعتاً تحریم‌ها این همکاری را نیز نقش بر آب کرد. اکنون شنیده‌ها حاکی از آن است که اشکودا برای حضور در ایران اعلام آمادگی کرده است.
ایسوزو
یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های ژاپنی فعال در حوزه کامیون و کامیونت، حالا چشم‌انتظار آینده اوضاع سیاسی کشور است؛ البته ایسوزو همکاری موفقیت‌آمیزی با شرکت بهمن دیزل در زمینه تولید انواع خودروهای باری سبک و سنگین داشته است؛ اما به نظر می‌رسد که اقبال نوظهور پیکاپ‌ها، نظر ایسوزو را برای بازگشت دوباره به کشور جلب کرده است. پیش از این، شاهد تجربه نه‌چندان درخشان همکاری ایسوزو و نیروی انتظامی بودیم. با این حال، شاید وانت‌های شهری این برند ژاپنی، بتوانند چشم مشتری ایرانی را به خود بدوزند.
پژو
قدیمی‌ترین شریک تجاری صنعت خودروی ایران، پژو یا آن‌طور که در رسانه‌ها می‌گویند، شیر فرانسوی است؛ شرکتی که توانست صنعت خودرو را از پیکانیسم نجات دهد و با مدل 405 عصر نوین خودروسازی را استارت زد. با این‌که هنوز نمی‌توان با قطعیت درباره آینده صحبت کرد، ولی پژو یکی از گزینه‌هایی است که برای بازگشت به ایران چالش‌های فراوانی دارد. این شرکت اکنون یکی از زیرمجموعه‌های اصلی گروه بزرگ استلانتیس است که آمریکایی‌ها سهام اعظم آن را در اختیار دارند. با این اوصاف، برای حضور مجدد پژو در ایران، باید منتظر تصمیم‌گیری‌های خاصی باشیم.
رنو
جدی‌ترین گزینه بازگشت به ایران، رنو است؛ خودروسازی که به دلیل استقلال مدیریتی و البته مالکیت دولتی، خود را در آستانه بازگشت سریع به بازار ایران می‌بیند. رنو پس از خروج از کشور، با مشکلات اقتصادی فراوانی روبه‌رو شد؛ چراکه ایران یکی از محدود کشورهایی بود که هم در بخش خودروسازی و هم در بخش واردات استقبال گسترده‌ای را از محصولات بنزینی آن داشت. دلیل این است که رنو در کشورهای اروپایی، اغلب با مدل‌های برقی و دیزلی شهرت دارد. هرچه باشد، فرانسوی‌ها در حالی از ایران رفتند که قید بخشی از سرمایه‌گذاری کلان خود را زده بودند.
سانگ‌یانگ
زمستان سال گذشته بود که سانگ‌یانگ موتورز کره‌جنوبی، به دلیل عدم توانایی در بازپرداخت تسهیلات، اعلام ورشکستی کرد. این برند که سال‌ها به صورت وارداتی به ایران عرضه می‌شد، با آغاز تحریم‌ها با بحران دیگری روبه‌رو شد. البته شرکت رامک خودرو پس از مدتی توانست با تیراژ اندک، مدل تیوولی را به‌صورت مونتاژ راهی بازار کند. درحالی‌که این روزها سانگ‌یانگ با سرمایه‌گذاران جدید در حال مذاکره است، بازار تشنه ایران می‌تواند گشایش مالی بزرگی را برای آن‌ها فراهم کند.
سوزوکی
از همین حالا که بازگشت سوزوکی به ایران استارت خورده است، تصاویر و اطلاعاتی در دست است که شریک ژاپنی ایران خودرو، همکاری‌های جدیدی را برای ساخت نسخه جدید ویتارا آغاز کرده است. اگرچه سوزوکی پیش از این با سدان کیزاشی نیز در حوزه مدل‌های وارداتی حضور پیدا کرده بود، ولی آن‌طور که مشخص است، هرگز نتوانست موفقیت میدان مونتاژ را تکرار کند. شنیده‌ها حاکی از آن است که غیر از ویتارا، گزینه احتمالی مونتاژ در ایران، مدل کوچک شهری سوئیفت باشد.
سیتروئن
زانتیا درخشان‌ترین همکاری ایرانی‌ها با سیتروئن فرانسه بود. بعدها سایپا سراغ دو نسل C5 رفت و این اواخر نیز کراس‌اوور کامپکت C3 را روانه بازار کرد. نکته جالب این‌جا است که C3 علی‌رغم عمر بسیاری کوتاهی که در بازار ایران داشت، با فروشی چشم‌گیر روبه‌رو شد. شاید اگر تحریم‌ها از راه نمی‌رسیدند، این خودرو مجالی برای عرض‌اندام پژو 2008 باقی نمی‌گذاشت. البته سناریوی بازگشت سیتروئن به ایران نیز مانند پژو است؛ چراکه سیتروئن در اتحاد با پژو است و هر دو شرکت نیز بخشی از گروه استلانتیس به حساب می‌آیند.
سئات
هنوز هم بسیاری نمی‌دانند که چند سال پیش، Seat اسپانیا به‌صورت وارداتی پای به بازار ایران گذاشته بود. این شرکت اواسط دهه 90 توسط معین موتور به‌عنوان نماینده رسمی به بازار ایران معرفی شد؛ ولی این‌بار بنا به دلایلی غیر از تحریم‌ها، این زیرمجموعه فولکس‌واگن موفق به حضور گسترده نشد. سئات با تولید محصولات جوان‌پسند و نه‌چندان گران‌قیمت در دنیا شناخته میشود. این احتمال وجود دارد که با نهایی‌شدن مذاکرات برجام، خودروهای باکیفیت اسپانیایی را نیز در ایران ببینیم.
فولکس‌واگن
همکاری فولکس‌واگن با گروه ماموت، می‌توانست تبدیل به یکی از خاص‌ترین اتفاقات خودرویی در سطح خاورمیانه باشد. بزرگ‌ترین خودروساز اروپا در حالی به ایران آمد که در مدت‌زمانی کوتاه، توانست بازار محصولات وارداتی را با سه مدل تیگوان، پاسات و گلف قرق کند. دو طرف ایرانی و آلمانی در حال مذاکره برای تولید بودند که تحریم‌ها از راه رسیدند. فولکس نیز که فروش خوبی را در کشورهای اروپایی و آمریکایی داشت، عطای حضور در ایران را به لقایش بخشید. بازگشت آمریکا به برجام، مسیر بازگشت دوباره این غول خودروسازی را هموار خواهد کرد.
فیات
فعالیت فیات در ایران به صورت پراکنده و نامنظم بوده است. گاهی این برند ایتالیایی را در قالب تولیدی به اسم سی‌ینا می‌دیدیم و گاهی نیز در دنیای محصولات چندمنظوره مانند ون‌های دوکاتو. البته گاهی هم فیات در قامت واردات با مدل 500 خود را نمایان کرده بود. سال گذشته در چنین روزهایی بود که گفته شد ایتالیایی‌ها قصد دارند با سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان به بازار ایران ورود کنند. البته بزرگ‌ترین سد در مقابل فیات، همان گروه بزرگ استلانتیس است؛ چراکه فیات در اتحاد با کرایسلر است که خود یک شرکت اصیل آمریکایی به حساب می‌آید.
کیا
باید اعتراف کرد که یکی از برندهایی که هم در زمینه واردات موفق بود و هم در زمینه مونتاژ، کیاموتورز کره جنوبی است؛ خودرویی که اولین حضور را با اتفاقی خیره‌کننده به اسم پراید رقم زد. ریو گل سرسبد سایپا بود. البته آخرین تجربه همکاری نارنجی‌های جاده مخصوص با کیا، روی پروژه سراتو بود که با توجه به شرایط بین‌المللی و عدم امکان نقل و انتقال مالی، به حالت تعلیق درآمد. کیا در بازار خودروهای وارداتی نیز به طرزی باورنکردنی موفق از آب درآمده است. با این حال، بعید به نظر می‌رسد این شرکت فعلاً برنامه‌ای برای صادرات خودرو به ایران داشته باشد.
مزدا
در حالی که گروه بهمن یک نقل و انتقال بزرگ مدیریتی را تجربه می‌کرد، مزدا آرام‌آرام از ایران رفت. وانت مزدا، دو نسل از مزدا 3 و البته هاچ‌بک مزدا 2 نشان داده است که مشتریان ایرانی به این برند با دیسیپلین ژاپنی به‌خوبی اعتماد کرده بودند. مزدا در حالی بازار ایران را ترک کرد که به‌راحتی جایگاه تثبیت‌شده‌ای را برای خود به دست آورده بود. باید دید آیا در ادامه این موفقیت با محصولات گران‌قیمت و مدرن آن‌ها نیز تکرار میشود یا خیر؟
نیسان
سخت بتوان خاطره خوب پاترول را از ذهن جوانان قدیمی پاک کرد؛ به همین ترتیب، ماکسیما و بعد از آن، تی‌ینا را. به این لیست، سرانزا، رونیز و پیکاپ را هم اضافه کنید. البته پرافتخارترین و پرفروش‌ترین محصول نیسان در ایران، هیچ‌یک از سواری‌های گفته‌شده نیستند. این لقب تنها مختص به وانت زامیاد است. خودرویی که البته برف سال 1400 را نخواهد دید؛ چراکه فشارهای محیط‌زیست و استاندارد مبنی بر آلایندگی و کیفیت کار خود را کرده است و این خودروی قدیمی پس از دهه‌ها از خط تولید جمع میشود.
هیوندای
تا پیش از آن‌که هیوندای تبدیل به یکه‌تاز بازار خودروهای وارداتی شود، این کره‌ای با مدل‌های اکسل، ورنا و آوانته در ایران حضور داشت. از اواسط دهه 80 تا اواسط دهه 90، این شرکت توانسته بود بزرگ‌ترین سهم بازار خودروهای وارداتی را از آن خود کند؛ اما رویکرد جدید هیوندای تا پیش از آغاز تحریم‌ها، بحث مونتاژ با کرمان خودرو بود؛ به‌طوری‌که ناگهان شاهد راه‌اندازی خط تولید i20، سانتافه، اکسنت و النترا در این شرکت بودیم. در همین مدت کوتاه نیز هیوندای نشان داد چشم‌انداز بهتری را در حوزه مونتاژ پیش روی خود می‌بیند. شاید این بهانه‌ای برای بازگشت دوباره این شرکت باشد!
بیشتر بخوانید
