در حالت عادی، اصلاً علاقه‌ای به نشستن پشت فرمان ندارند. در صورتی که به ناچار مجبور به این کار شوند، با اوضاعی ناخوشایند روبه‌رو خواهند شد. داریم درباره افرادی صحبت می‌کنیم که با «آماکسوفوبیا» یا ترس از رانندگی روبه‌رو هستند. خبر بد این است که این افراد، معمولاً رانندگی مخاطره‌آمیزی دارند؛ ولی خبر خوب، این است که برای مقابله با این چالش ذهنی راهکارهایی نیز وجود دارد.
ترس افراطی از رانندگی، با اضطراب معمولی پشت‌فرمان‌نشستن تفاوت‌هایی دارد. معمولاً افراد آماتور یا افرادی که به تازگی رانندگی را فراگرفته‌اند، با اضطراب و دلهره آغاز به حرکت می‌کنند و همواره با ترسی عجیب در خیابان‌ها تردد دارند؛ اما حقیقت آن است که افرادی که با فوبیای واقعی ترس از رانندگی روبه‌رو هستند، اغلب شرایط چالشی‌تری را تجربه می‌کنند. تجربه نشان می‌دهد که این افراد، معمولاً از یک فوبیای دیگر مانند ترس از مکان‌های بسته نیز رنج می‌برند یا استرس روبه‌روشدن با موقعیت‌های اجتماعی را دارند.
فوبیای خارج از کنترل رانندگی، می‌تواند تجربه نامناسبی را برای راننده و سرنشین به وجود بیاورد. فارغ از این‌ها، در صورت بروز حالت حاد این ترس، شاید برای رانندگان و عابران پیاده نیز خطراتی در پیش باشد. اگر درگیر ترس شدید از رانندگی هستید، مطمئن باشید بعد از خواندن این مطلب حال و روزی بهتر نسبت به قبل پیدا خواهید کرد.
چرا این ترس به وجود می‌آید؟
آماکسوفوبیا الزاماً با ریشه‌های ژنتیکی شکل نمی‌گیرد. بسیاری از افرادی که با استرس رانندگی مواجه می‌شوند، پیش‌تر تجربه تلخی را پشت سر گذاشته‌اند. این تجربه می‌تواند تصادف یا سانحه‌ای با خاطرات دردناک بوده باشد. حتی گاهی گیرافتادن در شرایط بد آب و گم‌شدن در جاده نیز می‌تواند منجر به شکل‌گیری این استرس شود.
دلیل دیگری که این احساس را در برخی از افراد به وجود می‌آورد، شرایط تربیتی یا محیط دوستان است. محافظه‌کاری و احتیاط بیش از حد خانواده‌ها در مواجهه با همه مسائل، می‌تواند فرزندان را در آینده تبدیل به رانندگانی بسیار پراسترس کند. ترس از رانندگی پدران و مادران، می‌تواند به‌راحتی به فرزندان آن‌ها نیز منتقل شود. حتی اگر افراد والدینی داشته باشند که احتمالاً رانندگی خوبی دارند ولی در حین رانندگی بسیار پرتنش و عصبانی رفتار می‌کنند، این مورد نیز می‌تواند از دلایل ترس از رانندگی باشد.
دست آخر، باید با یکی از مهم‌ترین دلایل بروز ترس شدید از رانندگی آشنا شویم که البته فقط خانم‌ها را به چالش می‌کشد. کلیشه‌های جنسیتی، فضایی پرتنش را برای پشت‌فرمان‌نشستن بانوان به وجود می‌آورند. استفاده از عبارات توهین‌آمیز و نگاه‌های تحقیرکننده از سوی برخی از مردان با هدف تمسخر رانندگان زن، استرسی بی‌مانندی را برای این افراد فراهم می‌آورد که اساساً امکان پشت‌فرمان‌نشستن با آرامش را از آن‌ها دریغ می‌کند.
نشانه‌های ترس از رانندگی را بشناسید
همان‌طورکه پیش‌تر گفته شد، هر اضطراب و استرسی را نمی‌توان دلیلی بر بروز ترس شدید رانندگی تلقی کرد. کارشناسان و روانشناسان، نشانه‌ها و علائم مشخصی را هنگام بروز این تنش روانی معرفی کرده‌اند؛ مانند هر شرایط پراسترس دیگر که گاهی با آن روبه‌رو می‌شویم، همه چیز با تپش قلب و تعریق قسمت‌های مختلف بدن آغاز می‌شود و در ادامه، نشانه‌های تنگی نفس و خشکی دهان نیز بروز می‌کند؛ دست‌پاچگی و گیجی رانندگان هم در این مواقع بسیار رایج است.
مجموعه این عوامل، دست به دست هم می‌دهند و تصمیم‌گیری صحیح در لحظه ضروری را دچار اختلال می‌کنند. این نشانه‌ها، می‌توانند باعث توقف فعالیت فیزیکی بدن یا حتی باعث یک رفتار غیرارادی شدید در افراد شوند.
راهکارهای مقابله با ترس از رانندگی
یادتان باشد اگر درگیر چنین ویژگی نامطلوبی هستید، با انجام سلسله دستورالعمل‌های زیر، می‌تواند تا حد بسیار زیادی از این استرس طاقت‌فرسا را بکاهید:
گام اول: ماشین‌بازی کنید
به طور حتم در ایام کودکی، پیش آمده است که درون خودروی پارک‌شده والدین یا یکی از اقوام بنشینید و حس‌وحال رانندگی واقعی به خود بگیرید. اگر از رانندگی ترس شدید دارید، به دوران کودکی‌تان بازگردید. پشت فرمان خودروی خاموش در حالت ایستاده و ایمن قرار بگیرید. اجازه بدهید ذهن شما تصویر درستی از این شرایط ترسیم کند. با پدال‌ها، دسته‌دنده، آینه‌ها و دکمه‌های خودرو بازی کنید و با شرایط واقعی رانندگی آشنا شوید. این کار را می‌توانید به دفعات و در زمان‌های مختلف انجام دهید. به‌مرور، ذهن شما با چهارچوب فضای داخلی خودرو خو می‌گیرد.
گام دوم: از یک دوست کمک بگیرید
از کسی که نسبت به او اطمینان کامل دارید و از بودن در کنار وی احساس آرامش می‌کنید، بخواهید تا در این زمینه به شما یاری برساند. در فضایی ایمن مانند کوچه یا خیابانی خلوت در کنار این فرد که حالا به او حامی یا مربی می‌گوییم، حرکت کنید. گویی به روزهای اول آموزش رانندگی بازگشته‌اید. هیچ عجله‌ای در کنار نیست. مسیرهای ثابت و بی‌حاشیه‌ای را تا انتها بروید و برگردید. اجازه بدهید آرامش در حین سرعت پایین را تجربه کنید. اصلاً برای ورود به خیابان‌های اصلی و مسیرهای پرتردد شتاب نکنید؛ مانند رانندگان آماتور، پارک‌کردن و دور دوفرمان را تمرین کنید. بگذارید تا کاملاً از فضای غیرمنطقی استرس‌زا دور شوید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که دیگر رانندگی در این مسیر، برای شما عادی شود.
گام سوم: فضا را برای خودتان لطیف کنید
نه فقط افرادی که دچار ترس شدید رانندگی هستند، بلکه سایر رانندگان نیز در صورت حضور در ساعات شلوغی خیابان و آن همه سروصدا، دچار تنش ذهنی می‌شوند. سعی کنید با روش‌هایی ساده، فضای آرامش‌بخشی را برای خودتان فراهم کنید. شاید کمی عجیب باشد؛ ولی خودروی کثیف، یکی از دلایل بروز تنش در رانندگی است. تجربه نشان می‌دهد رانندگانی که خودروی تمیز و آراسته‌ای دارند، اعتمادبه‌نفس بالاتری پیدا می‌کنند. نیازی نیست سروصدای محیط را تجربه کنید. کافی است شیشه‌های خودرو را بالا بکشید. استفاده از موزیک ملایم نیز یکی از بهترین راه‌های حفظ آرامش برای این‌گونه افراد است.
گام چهارم: اگر ناگهان دچار ترس شوید…
به هر حال برای راننده‌ای که سال‌ها است با یک ترس عمیق و شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند، هر لحظه این امکان وجود دارد که موج تنش‌زا بار دیگر به او حمله کند؛ پس مرحله به مرحله این دستورالعمل را پیش ببرید. نخست، سعی کنید با آرامش خودرو را به کناری بکشید تا دست‌کم آزاری برای رانندگان دیگر به وجود نیاید. نفس عمیق بکشید. آب بنوشید و سعی کنید چشمانتان را برای لحظاتی ببندید. با تکنیک‌های ساده، سعی کنید از انقباض عضلات جلوگیری کنید. اگر این امکان وجود دارد که از خودرو پیاده شوید، این کار را با نهایت احتیاط انجام دهید. با تمرکز روی این کارها بعد از 30 ثانیه، آرام‌آرام به شرایط عادی باز خواهید گشت.
اگر هیچ‌کدام از این راه‌ها مؤثر نبود؟
با وجودی که تمام راه‌های مربوط به کنترل استرس و آرامش را انجام دادید ولی باز هم ترس شدید شما مانع از رانندگی می‌شود، شاید نیاز باشد که به یک مشاور مراجعه کنید تا روند مناسب درمانی برای شما اتخاذ شود.
بیشتر بخوانید
- نگاهی به معضلات آموزش رانندگی در کشور
- آموزش رانندگی در شب
- نکات مهم رانندگی در برف و یخ با خودروهای دنده ای و اتوماتیک
- نکات رانندگی در هوای بارانی
- ساده‌ترین نکات فنی که هر راننده‌ای باید بداند
- دلایل رانندگی بد ایرانی‌ها چیست؟
