یکی از مشکلات جدی خودروسازی در ایران، اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی است. این مشکل، سال‌هاست در بازار ایران وجود دارد و به‌نظر نمی‌رسد که در آینده نزدیک هم راه‌حل مناسبی برای آن پیدا شود. دولت‌های مختلف هم با وعده حل این مشکل سر کار آمده‌اند؛ اما نه‌تنها توفیق چندانی نداشتند، بلکه در بسیاری از مواقع به بحرانی‌تر شدن اوضاع دامن زدند.
جالب است بدانید که بیشترین اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی در سال 1402 با 137 درصد مربوط به پژو 207 دنده‌ای برقی بود. بدیهی است که این میزان اختلاف قیمت در هر بازاری، فضا را برای دلالی مهیا می‌کند. در ادامه با ما همراه باشید تا به بحث و بررسی درباره اختلاف قیمت کارخانه و بازار ایران خودرو و سایپا بپردازیم.
میانگین اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی سال 1402
گزارش سالانه همراه مکانیک از بازار خودرو ایران در سال 1402 نکات مهمی درباره اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی دارد. جدول زیر، بیشترین اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی در سال 1402 را نشان می‌دهد. 10 خودرو را در این جدول مورد بررسی قرار دادیم. جالب است بدانید که میانگین اختلاف قیمت کارخانه و بازار آن‌ها برابر 96.6 درصد است.
|
نام خودرو |
اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی (درصد) |
|
پژو 207 دنده‌ای برقی |
137 |
|
پژو 207 دنده‌ای هیدرولیک |
117 |
|
پژو پارس ELX با موتور XU7P |
112 |
|
پژو 207 TU3 |
98 |
|
تارا دستی ارتقا یافته |
97 |
|
رانا پلاس پانوراما |
89 |
|
رانا پلاس |
81 |
|
دنا پلاس توربو |
80 |
|
تارا اتوماتیک |
78 |
|
دنا پلاس اتومات |
77 |
موضوع مهم دیگری که در جدول فوق به‌چشم می‌آید، حضور 10 نماینده ایران خودرو است. کسانی که تجربه فعالیت در بازار خودرو ایران را دارند، به‌خوبی می‌دانند که اختلاف قیمت کارخانه و بازار ایران خودرو همواره در مقایسه با اختلاف قیمت کارخانه و بازار سایپا بیشتر است. یکی از دلایل این موضوع، محبوبیت بالاتر برخی از محصولات ایران خودرو است که منجر به تقاضای بیشتر برای آن‌ها می‌شود.
وضعیت اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی در سال 1403
برای قضاوت بهتر درباره وضعیت اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی در سال 1403 باید تا پایان سال صبر کنیم. البته نیم نگاهی به شرایط فعلی بازار خودروهای داخلی هم خالی از لطف نیست. در جدول زیر، اختلاف قیمت کارخانه و بازار ایران خودرو برای همان محصولاتی که بالاتر نام بردیم را مشاهده می‌کنیم.
بررسی این جدول نشان می‌دهد که میانگین اختلاف قیمت کارخانه و بازار محصولات ایران خودرو در خرداد 1403 حدود 79.1 درصد است که در مقایسه با سال گذشته کاهش پیدا کرده است.
|
نام خودرو |
قیمت کارخانه (تومان) |
قیمت بازار (تومان) |
اختلاف قیمت (درصد) |
|
پژو 207 دنده‌ای برقی |
318.628.000 |
730.000.000 |
129 |
|
پژو 207 دنده‌ای هیدرولیک |
334.677.000 |
700.000.000 |
109 |
|
پژو پارس ELX با موتور XU7P |
523.963.000 |
710.000.000 |
35 |
|
پژو 207 TU3 |
323.837.000 |
654.000.000 |
103 |
|
تارا دستی ارتقا یافته |
394.400.000 |
777.000.000 |
97 |
|
رانا پلاس پانوراما |
382.745.000 |
647.000.000 |
69 |
|
رانا پلاس (دنده‌ای با ESP) |
457.241.000 |
616.000.000 |
35 |
|
دنا پلاس توربو |
558.345.000 |
915.000.000 |
64 |
|
تارا اتوماتیک |
490.500.000 |
874.000.000 |
78 |
|
دنا پلاس اتومات |
545.134.000 |
940.000.000 |
72 |
قیمت کارخانه رانا پلاس دنده‌ای فاصله کمی با بازار دارد. به‌طوری‌که قیمت بازار حدود 35 درصد گران‌تر است. میانگین اختلاف قیمت کارخانه و بازار این خودرو در سال گذشته 81 درصد بود. افزایش قیمت کارخانه این محصول در سال جدید، دلیل کاهش شکاف موجود است.
همچنین اوضاع برای برخی از خودروها نسبت به سال گذشته تغییر نکرده است. به‌عنوان مثال قیمت کارخانه تارا اتوماتیک و نرخ بازار آن در خرداد 1403 نیز فاصله‌ای مشابه با سال گذشته دارد. این موضوع دقیقا برای قیمت کارخانه تارا دستی ارتقا یافته با نرخ بازار آن هم صدق می‌کند.
جدول زیر اختلاف قیمت کارخانه و بازار سایپا برای 4 محصول پرفروش این شرکت را نشان می‌دهد. میانگین اختلاف قیمت کارخانه و بازار محصولات این شرکت حدود 52.5 درصد است که به‌مراتب عدد کمتری در مقایسه با ماشین‌های ایران خودرو است.
|
نام خودرو |
قیمت کارخانه (تومان) |
قیمت بازار (تومان) |
اختلاف قیمت (درصد) |
|
اطلس G دنده‌ای |
405.073.000 |
570.000.000 |
67 |
|
ساینا S دنده‌ای بنزینی با استاندارد 85 گانه |
340.196.000 |
428.000.000 |
30 |
|
شاهین G دنده‌ای |
440.076.000 |
720.000.000 |
64 |
|
کوییک R پلاس اتوماتیک |
343.276.000 |
510.000.000 |
49 |
دلایل اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی
بد نیست که در این قسمت نیم‌نگاهی به دلایل اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی داشته باشیم. حتما شما هم با دیدن اختلاف قیمت کارخانه پژو 207 دنده‌ای برقی با نرخ بازار آن، کنجکاو هستید درباره دلایل این وضعیت اطلاعات بیشتری کسب کنید. روی‌هم‌رفته می‌توان دلایل زیر را برای توضیح وضعیت اختلاف قیمت بازار و کارخانه محصولات ایران خودرو و سایپا مطرح کرد.
1. فراز و نشیب زیاد عرضه خودروهای داخلی
یکی از چالش‌های اصلی بازار خودرو ایران، عدم توازن بین عرضه و تقاضا است. بازار خودرو ایران به‌ندرت شرایطی را به خاطر می‌آورد که ایران خودرو و سایپا برای یک دوره طولانی مدت مثلا 4 ساله، روند با ثبات در عرضه محصولات داشته باشند.
واقعیت از این قرار است که در سال‌های گذشته ایران خودرو و سایپا، عرضه خودرو را به‌عنوان اهرم فشار برای افزایش قیمت محصولات خود به‌کار گرفته‌اند. به‌طوری‌که با احتکار خودرو در پارکینگ و عدم عرضه در بازار، تقاضای انباشته در بازار ایجاد می‌کنند. یکی از عوارض جانبی این موضوع، افزایش اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی است. موضوعی که در شکاف بین قیمت کارخانه پژو 207 دنده‌ای هیدرولیک و نرخ بازار مشهود است.
از سویی دیگر، مجموع آمار تولید ایران خودرو و سایپا در بلند مدت نسبت به تقاضای موجود در بازار کمتر بوده است. هر چند در 2 سال گذشته شاهد افزایش نرخ تولید این دو خودروساز هستیم؛ اما پر کردن شکافی که در دهه 90 ایجاد شد، به‌راحتی رخ نمی‌دهد. بازار خودرو ایران نیاز به یک برنامه‌ریزی مشخص برای تعیین تکلیف وضعیت تولید و عرضه محصولات خود دارد.
2. تصمیم‌گیری‌های خلق الساعه در صنعت خودرو
یکی دیگر از چالش‌هایی که به اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی دامن می‌زند، تصمیم‌گیری‌های یک شبه است. نگاهی به قیمت کارخانه پژو پارس ELX با موتور XU7P و اختلاف 112 درصدی آن با قیمت بازار در سال 1402 بیندازید. عمده این شکاف قیمت در نیمه دوم سال اتفاق افتاد.
در تابستان سال 1402 بود که رئیس سازمان استاندارد اعلام کرد به‌دلیل عدم احراز شرایط استاندارد 85 گانه، تولید پژو پارس تا پایان سال متوقف خواهد شد. این خبر شوک ناگهانی به بازار وارد کرد که منجر به جهش قیمت پژو پارس در بازار شد. از این دست تصمیم‌گیری‌های خلق الساعه در بازار ایران بارها و بارها شاهد بوده‌ایم.
3. واردات محدود با تعرفه گمرکی بالا
واردات یکی از قصه‌های پرغصه بازار خودرو ایران است. در سال‌های اخیر هیچ‌گاه تصمیم‌گیران صنعت خودرو در این زمینه به اجماع نرسیده‌اند. واردات محدود خودرو به ایران هم با تعرفه گمرکی بالا اتفاق می‌افتد. موضوعی که عملا منجر به افزایش قابل توجه قیمت این خودروها می‌شود. در نتیجه بسیاری از مردم توان خرید خودروهای وارداتی را ندارند.
این در حالی است که واردات در شرایط طبیعی می‌تواند بخشی از شکاف بین عرضه و تقاضا در بازار خودرو را پر کند. ایجاد بازار انحصاری تحت اختیار ایران خودرو و سایپا منجر به شکاف قیمت کارخانه و بازار شده است. نمونه این موضوع در اختلاف قیمت کارخانه پژو 207 TU3 و نرخ بازار آن مشهود است.
4. تبدیل شدن خودرو به کالا سرمایه‌ای
در شرایطی که خودرو به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده، نمی‌توان انتظار داشت که شکاف قیمت کارخانه رانا پلاس پانوراما با نرخ بازار آن از بین برود. در سال‌های اخیر، بسیاری از خریداران، خودرو را به‌عنوان یک گزینه برای حفظ ارزش سرمایه خود در برابر تورم انتخاب کرده‌اند. این موضوع عملا منجر به ایجاد تقاضای کاذب و سوداگرانه در بازار می‌شود. باید منتظر ماند و دید که آیا وضع قانون مالیات بر عایدی سرمایه به حل این چالش کمک می‌کند یا خیر؟ هرچند راه‌حل ریشه‌ای چنین مشکلاتی، مهار تورم است.
5. دلالی در بازار خودرو
فضای بازار خودرو ایران در طول سال‌های گذشته همواره با دلالی عجین بوده است. دلالان به‌راحتی می‌توانند کاری کنند که قیمت خودرو در مقایسه با متغیرهای اقتصادی مانند تورم و نرخ دلار با شتاب بیشتری افزایش پیدا کند. از سویی دیگر هم جلوی ریزش قیمت خودرو هم معمولا از سوی دلالان گرفته می‌شود. اگر قرار است قیمت کارخانه دنا پلاس توربو با نرخ بازار آن تفاوت چندانی نداشته باشد، باید فکری هم به حال اوضاع دلالی در این بازار کرد.
کلام پایانی
در این مطلب به بررسی وضعیت اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی پرداختیم. مادامی که اختلاف قیمت کارخانه و بازار سایپا و ایران خودرو همچنان پابرجا باشد، خیلی نمی‌توان به حرکت صنعت خودرو در مسیر طبیعی خود امیدوار بود. از سویی دیگر، ایده خودروسازان برای تک نرخی کردن قیمت خودرو از طریق افزایش قیمت کارخانه هیچ‌گاه موفق نبوده است. به‌نظر می‌رسد، تنها راه‌حل موجود افزایش میزان تولید و رفع وضعیت انحصار موجود در بازار است.
