تیونینگ خودرو چیست؟ بررسی کامل تیونینگ خودرو

تیونینگ خودرو، واژه‌ای آشنا در میان علاقه‌مندان به دنیای خودرو است. کمتر شیفته خودرو یا اصطلاحاً ماشین‌بازی را می‌توان پیدا کرد که با ذوق و شوق در مورد Car Tuning و اسپرت‌کردن خودرو صحبت نکند؛ اما تیونینگ خودرو چیست؟ به‌صورت کلی و زبان ساده، به فرآیند شخصی‌سازی و انجام اصلاحات روی خودرو اطلاق می‌شود که تمامی جنبه‌های ظاهری، داخلی و فنی خودرو را دربرمی‌گیرد.

ازآن‌جایی‌که اکثر خودرو‌ها مخصوصا آن‌هایی که به نوعی در رده خودروهای ارزان‌قیمت و متوسط بازار قرار می‌گیرند، با صرفه اقتصادی تولید می‌شوند، اعمال تغییرات دلخواه می‌تواند تأثیر به‌سزایی را در افزایش جذابیت آن‌ها داشته باشد؛ اما چرا Car Tuning تا این حد محبوب است و چگونه انجام می‌شود؟ این سؤالات بخشی از دلایل مهمی است که برای پاسخ‌گویی به آن‌ها قصد داریم در این مقاله از مجله همراه مکانیک با نگاهی عمیق‌تر به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت؛ لطفا در ادامه با ما همراه باشید.

تیونینگ خودرو چیست؟

تیونینگ خودرو که با نام اسپرت‌کردن نیز شناخته می‌شود، علم ارتقا فنی و ظاهری خودرو است. Car Tuning، فرآیند اصلاح و افزایش عملکرد یک وسیله نقلیه از طریق تنظیم موتور و تغییرات در سیستم تعلیق و بدنه آن است. این اصلاحات در بخش فنی، منجر به افزایش توان خروجی، بهبود قدرت مانور و شتاب خودرو می‌شود و در بخش ظاهری، به صاحب خودرو اجازه می‌دهد همه‌چیز را از اجزای بدنه گرفته تا حتی صدای اتومبیل خود را شخصی‌سازی کند. کافی است نگاهی به خودرو‌های تیونینگ‌شده بیندازید تا متوجه ‌‌شوید که گه‌گاه با خودرویی کاملاً جدید روبه‌رو هستید که کمتر شباهتی به نمونه اولیه خود دارد.

Car Tuning اگرچه به‌عنوان خدماتی جانبی و لوکس محسوب می‌شود، اما لزوماً همیشه به معنای هزینه‌های هنگفت نیست و بیشتر تیونرها با بودجه محدود این کار را شروع می‌کنند. تغییرات متوسطی نیز که با هزینه کم انجام می‌شود، اگر با روش صحیح صورت بگیرد، تأثیرات نسبتاً بالایی را بر عملکرد یا نمای ظاهری خودرو خواهد گذاشت.

تاریخچه تیونینگ خودرو

در مورد خاستگاه و پیدایش اولین نشانه‌های تیونینگ اختلاف‌نظر بسیاری وجود دارد و در مورد این‌که Car Tuning از ژاپن، آلمان یا امریکا به دنیا معرفی شده است یا خیر، اطلاعات موثقی در دسترس نیست. مهندس آلمانی، گوتلیب دایملر اولین کسی بود که در سال 1885 مکش اجباری یا forced-induction را در موتور احتراق داخلی اعمال کرد؛ مکش اجباری که با رساندن هوای فشرده‌شده، به ورودی موتور درون‌سوز، توان و راندمان آن را افزایش می‌‌داد.

در اوایل دهه 1930 میلادی، تیونرهای آمریکایی با حذف شیشه جلو و گلگیرها شروع به دست‌کاری در فورد‌های مدل A کردند. علاوه‌بر این در آن سال‌ها مکانیک‌ها با کاهش وزن خودرو و همین‌طور دست‌کاری در موتور خودروهای باری، محصولاتی پرقدرت‌تر از آنچه در کارخانه‌ها ساخته می‌شد را در اختیار خریداران قرار می‌دادند.

بعداً، نوبت به ایتالیایی‌ها و ژاپنی‌ها رسید تا با هنر ارتقا و تنظیم پیشرانه، موتورهای تنفس طبیعی با دور بالا را معرفی کنند. به مرور زمان از جیغ لاستیک خودروهای جذاب کمپانی هوندا گرفته تا شتاب افسانه‌ای خودروهای منحصربه‌فرد فراری، باعث شد تا چنین کمپانی‌هایی به‌راحتی راه خود را به قلب عاشقان خودرو باز کنند. امروزه تیونرهای مدرن در گوشه و کنار جهان روی شانه غول‌های مهندسی خودرو ایستاده‌اند و هرروز برگی جدید برای شیفتگان این بخش جذاب دنیای خودرو رو می‌کنند.

انواع تیونینگ خودرو

تیونینگ خودرو سبک‌های متنوعی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:

سبک ژاپنی – JDM

فرهنگ تیونینگ ژاپنی قدمت زیادی دارد و در میان علاقه‌مندان تیونینگ خودرو بسیار مشهور است. سبک ژاپنی تابع هیچ قاعده و قانونی نیست و تنها به دنبال ایجاد خودرویی خاص به‌عنوان خروجی کار است. پایه و اساس تیونینگ در ژاپن بر مبنای خودروهای مسابقه‌ای مخصوصا مسابقات دریفت شکل‌گرفته است؛ علاوه‌بر این بازار متنوع قطعات افترمارکت در ژاپن، باعث شده تا این کشور به بهشت تیونرها تبدیل کرده شود.

چنین مواردی دست به دست هم داده‌اند تا امروزه کمتر قطعه‌ای در بدنه خودرو‌های تیونینگ شده ژاپنی پیدا کنید که همچنان ساده و شبیه به نمونه اولیه خود باقی مانده باشد. VIP Style نیز یکی از زیرشاخه‌های این سبک است که برای شخصی‌سازی خودروهای لوکس نظیر محصولات لکسوس، اینفینیتی و آکورا به‌کاربرده می‌شود. از جمله معروف‌ترین تیونرهای ژاپنی می‌توان به لیبرتی واک (Liberty Walk)، بوسوزوکو (Bosozoku) و فایتینگ استار (Fighting Star) اشاره کرد که هر یک طرفداران خاص خود را دارد.

سبک اروپایی – EURO STYLE

سبک اروپایی تیونینگ با چرخ‌های نسبتا کوچک، بدنه تک‌رنگ و کاهش زیاد ارتفاع خودرو شناخته می‌شود. در نمای بیرونی با حذف تمامی زه‌های بدنه خودرو، روی بیشتر دیده شدن خطوط عضلانی خودرو تأکید می‌شود. سال گذشته، قانونی در اروپا به تصویب رسید که بر طبق آن، باید صدای اگزوز خودرو‌ها در اروپا کاهش پیدا می‌کرد. به‌موجب این قانون، صدای اگزوز خودروهای‌ مدل‌های اسپرت هنگام عبور از مسیرهای عادی و غیر مسابقه نباید تفاوتی با مدل‌های معمولی داشته باشد.

سبک SLEEPER

 این سبک خودرویی با ظاهر کاملاً استاندارد اما پیشرانه‌‌ای تادندان‌مسلح را به نمایش می‌گذارد. در بازار کشور ما نیز به دلیل محدودیت‌های فراوان و قوانین دست‌وپا گیر متعددی که همگی مخالفت فراوانی با اعمال تغییرات ظاهری دارند، بسیار از افراد ترجیح می‌دهند تا اتومبیل خود را تنها از لحاظ فنی تقویت یا درواقع تیونینگ کنند.

سبک Stanced Style

این سبک تیونینگ خودرو با دست‌کاری در سیستم تعلیق و کاهش ارتفاع از طریق سیستم پنوماتیک همراه است. چرخ‌های سفارشی با رینگ‌های کوچک که با زاویه‌‌ زیر بدنه قرار می‌گیرند از مشخصه‌های اصلی سبک Stanced Style هستند.

سبک Dub یا donk

رینگ‌های بزرگ با لاستیک‌های پهن، ارتفاع زیاد و غیرعادی خودرو از زمین به همراه سیستم صوتی چندین ‌هزار وات و بلندگوهای زیاد از خصوصیات سبک داب است.

 سبک SLAB

ازآنجایی‌که این سبک از سال 1980 و از هیوستون آغاز شده است به استایل آمریکایی نیز معروف است. مشخصه این سبک، چرخ‌های سفارشی که از گلگیر‌ها بیرون زده است، تزئینات عمودی فولاد ضدزنگ روی صندوق‌عقب معروف به سگک‌های تسمه‌ای، رنگ متالیک به اصلاح آب‌نباتی و سیستم صوتی گوش‌خراش با موزیک هیپ‌هاپ است.

از دیگر سبک‌های اختصاصی می‌توان به Drift car برای خودروهایی که انحصاراً برای رقابت در مسابقات دریفت ساخته می‌شوند و یا سبک هات رود Hot Rod که بر بازسازی و تقویت ماشین‌های دهه 30 و 40 میلادی تکیه دارد، اشاره کرد.

بخش‌های تیونینگ خودرو

به‌طورکلی تیونینگ خودرو، بخش‌های تیونینگ ظاهری، آیرودینامیک و فنی خودرو‌ را شامل می‌شود. در ادامه به بررسی بخش‌های مختلف تیونینگ خودرو خواهیم پرداخت.

تیونینگ ظاهری خودرو

هرگونه تغییرات شامل دست‌کاری در موارد زیر، در بخش تیونینگ ظاهری خودرو قرار می‌گیرد:

درب‌های خودرو

این بخش شامل تغییر در زاویه باز شدن درب‌های خودرو می‌شود، به صورتی که درب‌های خودرو به شکلی غیرمعمول و متفاوت ازآنچه استاندارد عمومی خودرو‌ها است باز و بسته شود که از جمله آن‌ها می‌توان به درهای خفاشی و پروانه‌ای اشاره کرد.

رینگ و لاستیک

یکی از ابتدایی‌ترین و مرسوم‌ترین تغییرات ظاهری خودرو، تغییر رینگ و لاستیک است. رینگ خودرو در ایجاد زیبایی نمای خارجی خودرو بسیار تأثیرگذار است. البته این نکته را نباید فراموش کرد که لاستیک‌های پهن‌تر به سبب اصطکاک بیشتر با سطح جاده در عین افزایش زیبایی و چسبندگی خودرو به سطح جاده، ممک است موجب کاهش چالاکی و افزایش سوخت خودرو ‌شود.

سیستم صوتی و تصویری

در این بخش می‌توان به جایگزینی بلندگوهای قوی و بیس‌دار به‌جای بلندگوهای استاندارد خودرو، ارتقا سیستم صوتی خودرو، نصب تقویت‌کننده‌های صدا مانند آمپلی‌فایر و ساب بوفر و بوم باکس اشاره کرد.

سقف خودرو

ایجاد دستی سانروف و تغییر رنگ سقف خودرو یا حتی حذف سقف خودرو و تبدیل آن به یک خودروی کروک، از جمله تغییرات این بخش است.

چراغ‌های خودرو

چراغ‌ها سهم زیادی در جذابیت ظاهری خودرو دارند و تغییرات این بخش، عموماً شامل استفاده از زنون، دودی کردن چراغ‌ها و تعویض کاسه‌چراغ‌ها می‌شود.

شیشه‌های خودرو

دودی کردن شیشه‌های خودرو یکی از رایج‌ترین و ارزان‌ترین موارد تیونینگ خودرو است.

آینه‌بغل

نصب ‌آیینه‌های اسپرت و الکترونیکی جمع‌شونده که از نمای ظاهری منحصربه‌فردی برخوردار هستند، در مجموعه تغییرات ظاهری خودرو سهم قابل‌توجهی را به خود اختصاص داده‌اند.

اگزوز و دیفیوزر

هدف اصلی تغییر اگزوز‌ها، ایجاد صدایی پرطنین و باابهت است که نظیر آن از اگزوز خودروهای لوکس یا مسابقه‌ای شنیده می‌شود. همچنین تعداد و اندازه اگزوزها به‌نوعی قدرت موتور و توان آن را به رخ می‌کشد. سر اگزوزهایی برای بی‌صدا کردن و یا غرش در هنگام شتاب‌های ناگهانی نیز در این بخش مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین دیفیوزر در جهت تنظیم جریان هوای زیر خودرو در قسمت عقب و در زیر سپر نصب می‌شود.

مواردی دیگر مانند تغییر داشبورد، تغییر رنگ خودرو، استفاده از استیکر و کاورهای حرفه‌ای، تغییر فرمان، تعویض صندلی‌ها خودرو و یا تغییر رنگ کابین نیز در بخش تیونینگ ظاهری خودرو انجام می‌شوند.

تیونینگ آیرودینامیک

تغییرات آیرودینامیک خودرو عبارتند از:

تغییر ارتفاع خودرو

تغییر ارتفاع خودرو، توسط دو نوع فنر لول‌ ثابت و یا قابل تنظیم انجام می‌شود. اگر در تنظیم ارتفاع از فنر لول‌ ثابت استفاده شود، ارتفاع خودرو همیشه ثابت می‌ماند و درصورتی‌که از نوع قابل تنظیم استفاده شود، ارتفاع ماشین به‌صورت رگلاژ دستی و یا کمپرسوری (پنوماتیک) تنظیم می‌شود. البته گاهی اوقات برای کاهش هزینه، برای تغییر ارتفاع خودرو تنها به بریدن فنرها اکتفا می‌شود!

تغییر سپرهای عقب و جلو

تعویض سپر‌ها نقش زیادی در تغییر نمای ظاهری خودرو نیز دارند. تغییر سپر بر اساس سبک تیونینگ و ارتفاع خودرو صورت می‌گیرد. در خودروهای شاسی‌بلند تغییرات سپر یا نصب گارد نیز انجام می‌شود. در بخش جلوپنجره نیز، اغلب حذف تمامی پره‌ها و لوگوی خودرو در جهت ایجاد حس بزرگ‌نمایی در جلوپنجره انجام می‌شود.

از دیگر تغییرات بخش تیونینگ ایرودینامیک خودرو می‌توان به‌اضافه کردن پایه رکاب، نصب باله (اسپویلر)، اسپلیتر و کانارد، اضافه کردن هود در بخش سقف و اضافه کردن دریچه هوا در قسمت کاپوت اشاره کرد.

تیونینگ موتور خودرو

در ادامه به انواع تیونینگ موتور خودرو می‌پردازیم:

تقویت موتور

برخی افراد تیونینگ را به معنای عام و کلی، افزایش توان و قدرت خودرو می‌دانند. تقویت موتور یکی از گام‌های اساسی و اصول اولیه تیونینگ در جهت افزایش قدرت خروجی خودرو است. تقویت موتور از دو طریق انجام می‌گیرد. درروش نخست، توسط یک متخصص، تغییراتی در موتور خودرو اعمال می‌شود که منجر به افزایش محسوس قدرت پیشرانه خواهد شد و در روش دیگر، با تعویض برخی قطعات اصلی، قدرت موتور افزایش پیدا می‌کند. فیلتر هوای اسپرت مجهز به خنک‌کننده، استفاده از شمع‌های اسپرت، نصب سایکلون، نصب هدرز و منیفولد، تغییر چیپ ست ECU، تغییر سیستم اگزوز ازجمله روش‌هایی است که برای تقویت موتور خودرو از آن استفاده می‌شود.

افزایش توان موتور

تغییرات حجم موتور از طریق راه‌های مختلفی انجام می‌شود. یکی از این راه کف تراشی سیلندر است که موجب کاهش حجم محفظه احتراق و افزایش نسبت تراکم موتور می‌شود. از سوی دیگر با افزایش نسبت تراکم موتور، راندمان موتور نیز افزایش می‌یابد.

تعویض گیربکس، سر سیلندر، میلنگ، سوپاپ‌ها نیز از دیگر موارد مؤثر در افزایش راندمان پیشرانه خودرو است. برخی افراد نیز ترجیح می‌دهند که موتور خودرو را با موتوری با حجم بیشتر تعویض کنند که این عمل در کشور ما کاملا غیرقانونی بوده و جرم محسوب می‌شود.

افزودن سوپر شارژر و توربو شارژ

مهم‌ترین هدف تیونینگ فنی خودرو افزایش قدرت و شتاب زیاد است. درصورتی‌که خودرو قابلیت افزودن توربوشارژ و سوپرشارژ را داشته باشد، اضافه کردن این سیستم‌های پرخوران به همراه یک اینترکولر قدرتمند و انجام تغییرات حساب‌شده در ECU خودرو، می‌تواند قدرت و گشتاور پیشرانه خودرو را تا 50 درصد افزایش می‌دهد.

بهبود سیستم اگزوز و خروجی دود

برای موتورهای تیونینگ شده (Tuned Engines)، همان‌قدر که افزایش حجم و تراکم هوای ورودی اهمیت دارد، خروج هرچه سریع‌تر دودهای حاصل از احتراق نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در خودرو‌های معمولی به‌منظور کاهش صدای خروجی، مسیری پر پیچ‌وخم و طولانی طراحی شده است، اما در خودروهای اسپرت با نصب هدرز، خالی کردن کاتالیزور، استفاده از لوله اگزوز با کیفیت بالا، حذف انباره و ایجاد یک مسیر صاف برای خروجی هوای موتور تا حد چشمگیری می‌توان موجبات افزایش توان خروجی و چالاکی را فراهم کرد.

تقویت سیستم ترمز خودرو

بهینه‌سازی‌ و تقویت مجموعه‌ی تعلیق و ترمز خودرو، در کنار افزایش قدرت خودرو امری کاملاً لازم و ضروری است. رانندگی با خودرویی با قدرت و شتاب بالا، نیازمند سیستم تعلیقی اسپرت و مستحکم است؛ علاوه‌بر این مطمئنا برای متوقف کردن خودرویی که نسبت به نمونه‌های استاندارد از توان خروجی بالاتری برخوردار است، به ترمز‌های قدرتمندتری نیز نیاز خواهید داشت.

بنابراین پس از تقویت موتور و افزایش توان خروجی اتومبیل خود حتما باید ترمزهای خودرو را هم ارتقا دهید.

تقویت سیستم برق‌رسانی

تقویت سیستم جرقه خودرو، به میزان چشم‌گیری بر افزایش راندمان و قدرت پیشرانه تأثیرگذار است. استفاده از شمع‌ها و وایرهایی با مقاومت کمتر، استفاده از شمع‌های چند الکترود، تقویت سوزن‌های انژکتور، به کار گرفتن کوئل قوی‌تر و تقویت دینام از روش‌های تقویت سیستم برق‌رسانی خودرو در بخش تیونینگ موتور خودرو است.

تقویت سیستم هندلینگ خودرو

هندلینگ یکی از عوامل مهم و اساسی در بخش هدایت خودرو است که در اصطلاح عامه به خوش‌دستی و خوش‌فرمانی‌ تعبیر می‌شود. تغییرات اساسی در ارتفاع و ساختار سیستم تعلیق در هنگام تیونینگ می‌تواند تأثیر زیادی بر هندلینگ آن داشته باشد. ازاین‌رو تقویت سیستم هندلینگ خودرو یکی از موارد لازم و ضروری برای ایجاد تجربه خوش رانندگی با خودرویی قدرتمند به‌حساب می‌آید. نصب استرس‌بار، تقویت سیستم تعلیق و تغییر زاویه چرخ‌ها از روش‌های ارتقا سیستم هندلینگ خودرو و افزایش چسبندگی خودروهای تیونینگ شده محسوب می‌شوند.

چه خودروهایی قابلیت تیونینگ دارند؟

 تقریباً تمامی خودروهای که در جهان تولید می‌شوند، قابلیت تیونینگ شدن دارند اما اینکه هر خودرو تا چه میزان قابل‌تغییر و دست‌کاری است، نکته بسیار مهمی محسوب می‌شود که نباید از آن غافل شد.

خودروهای معروف و محبوبی همچون نیسان GTR، تویوتا سوپرا، آئودی R8، پورشه 911 و باکستر، بی ام و M5، مرسدس بنز C63، داج چارجر و چلنجر، میتسوبیشی لنسر EVO، سوبارو WRX، فورد موستانگ، شورولت کامارو و… معمولاً از بیشترین قابلیت تغییر برخوردار هستند. این خودرو‌ها به دلیل محبوبیت زیاد در کلاس جهانی، در بخش قطعات افتر مارکت، بسیار غنی هستند و تنوع محصولات و قطعات تقویت‌شده برای ‌آن‌ها بسیار بالا است؛ اما در مقابل، خودرو‌های ناشناس و کمتر شناخته‌شده، به دلیل اقبال کمتر جهانی، در بخش افتر مارکت بسیار ضعیف هستند و خیلی نمی‌توان روی قابلیت تیونینگ کردن آن‌ها حسابی باز کرد. دقت داشته باشید، همان‌طور که بارها در طول این مقاله به آن اشاره شد، تیونینگ خودرو به مجموعه تغییراتی در جهت ارتقا راندمان پیشرانه و زیبایی ظاهری خودرو گفته می‌شود و تنها با تغییر چراغ‌ها و یا رینگ خودرو، نمی‌توان ادعا کرد که یک تیونینگ کامل و اصولی صورت گرفته است!

آیا تیونینگ خودرو اشتباه است؟

خودروهای تولیدی بر اساس استانداردهای کارخانه‌های خودروسازی تولید می‌شوند. پروسه ساخت و تولید خودرو بر پایه آزمایش‌ها و تحقیقاتی مختلف صورت‌ می‌گیرد و درنهایت بر اساس استاندارهایی خاص، خودرو تولید و روانه بازار می‌شود. تیونینگ کردن منجر به خارج کردن خودرو از مسیر استانداردهای آن است که ممکن است گاهی این تغییر مسیر، مشکلاتی را هم برای خودرو به همراه داشته باشد. مثلاً کاهش ارتفاع خودرو، استفاده از لاستیک‌هایی با فاق کوتاه یا چراغ‌های بیش از حد قدرتمند، می‌تواند مشکلات زیادی را در خیابان‌های شهری ایجاد کند.

همچنین صدای غیرمعمول و زیاد خودرو‌های تیونینگ شده در فضای شهری چندان پذیرفته نیست و ممکن است مغایر با قوانین راهنمایی و رانندگی در بسیاری از کشورها باشد. حتی در بعضی کشورها مانند ایران عزیزمان، تغییر رنگ بدنه خودرو یا دودی کردن شیشه‌ها هم خلاف قانون است. علاوه بر این خودرو‌های تیونینگ شده فقط مشتری‌های خاص خود را دارند و خریدوفروش آن‌ها مانند خودروهای معمولی به‌آسانی صورت نمی‌گیرد.

هزینه تیونینگ خودرو چقدر است؟

هزینه تیونینگ خودرو، به میزان تغییرات و قطعاتی که برای آن استفاده می‌شود بستگی دارد؛ همچنین هزینه تیونینگ خودرو برحسب عواملی چون کیفیت قطعات مورد استفاده، برند لوازم و قطعات افتر مارکت و دستمزد شرکت و یا فرد تیونر نیز متفاوت است.

سخن پایانی

درمجموع آنچه گفته شد، تیونینگ خودرو بیش از هر چیز دیگری علم افزایش توان و قدرت مجموعه‌ی پیشرانه است که اگر به روش صحیح صورت نگیرد منجر به کاهش عمر موتور می‌شود. پس با روش‌های غیراصولی و نامتناسب، نه‌تنها شاهد نمایشی جذاب از اتومبیل تیونینگ شده خود نخواهید بود، بلکه با دست خودتان، خودرو محبوبتان را نابود می‌کنید. فراموش نکنید که تزریق اسب‌های بخار دوست‌داشتنی به زیر کاپوت، هزینه زیادی در پی دارد که تأمین و حفظ آن‌ها، تنها از پس یک عشق ماشین واقعی برمی‌آید!

بیشتر بخوانید

• مفهوم تولید خودرو به روش CKD، CBU و SKD چیست؟
• صکادرات یا مراحل قبل از روشن‌ کردن ماشین چیست؟
• تریم یا تیپ خودرو چیست؟ بررسی کامل ویژگی‌های تیپ خودرو
• دلایل رانندگی بد ایرانی‌ها چیست؟
• نکات رانندگی در هوای بارانی
• نکات مهم رانندگی در برف و یخ با خودروهای دنده ای و اتوماتیک