در فرایند ساخت بسیاری از وسایل مکانیکی، ابتدا لازم است تا اسکلت‌بندی و شالوده آن توسط متخصصین طراحی شود و سپس، سایر بخش‌ها نظیر بدنه،کابین، اینترفیس کاربری و… بر اساس ساختار اصلی توسعه یابد.
در صنعت خودرو نیز این مورد به طور گسترده وجود دارد و جزو پرهزینه‌ترین مراحل تولید یک اتومبیل برشمرده می‌شود؛ تا جایی که بسیاری از سازندگان کوچک، ترجیح می‌دهند از ساختار و اسکلت‌بندی طراحی‌شده توسط کمپانی‌های بزرگ در محصولات خود استفاده کنند و سراغ طراحی مستقل اسکلت‌بندی خودرو نروند.
این ساختار و شالوده تشکیل‌دهنده خودروها که بخش‌های فنی مختلف یک اتومبیل را شامل می‌شود، دراصطلاح فنی، پلتفرم نام دارد. پلتفرم در زبان انگلیسی، به معنای «سکو» است و در صنعت خودرو، به‌عنوان «پایه و اساس طراحی اتومبیل» از آن یاد می‌شود.
در یک تعریف کلی، می‌توان این‌چنین گفت که هر آن‌چه از خودرو که در حالت عادی عیان است، جزو بدنه آن محسوب می‌شود و سایر نواحی که از روی ظاهر خودرو قابل‌تشخیص نیستند، به دسته پلتفرم تعلق می‌گیرند.
بنابراین، اجزای تشکیل‌دهنده یک پلتفرم می‌تواند شامل شاسی، اکسل (محور چرخ‌ها)، سامانه انتقال قدرت، پیشرانه، سیستم تعلیق و سایر قسمت‌های فنی خودرو باشد. البته بسیاری اوقات، ممکن است یک پلتفرم چندین نوع پیشرانه و گیربکس را دربرگیرد؛ بنابراین، باید این دو مورد را جزو اجزای متغیر یک پلتفرم دانست.
دلایل استفاده از پلتفرم مشترک در صنعت خودروسازی
طراحی و توسعه یک پلتفرم، امری بسیار هزینه‌بر و در عین حال، پیچیده است؛ بنابراین، کمپانی‌های کوچک هیچ‌گاه به دنبال ساخت پلتفرم اختصاصی خود نمی‌روند؛، بلکه با خرید امتیاز و فناوری پلتفرم‌های موجود در کارخانه‌های بزرگ، صرفا به طراحی مجدد بدنه و کابین خودرو تحت برند خود اقدام کرده و بدین ترتیب، تولید محصول در مقیاس صنعتی را به امری مقرون‌به‌صرفه تبدیل می‌کنند.
در غیر این صورت، شاید لازم باشد یک خودروساز سود حاصل از چند سال تولید یک خودرو را تنها برای طراحی و ساخت پلتفرم، آن‌هم در صورت بهره‌مندی از توان علمی و فنی، هزینه کند. واضح است که چنین مخارجی برای بسیاری از کمپانی‌های خودروسازی کوچک، به هیچ وجه صرفه اقتصادی ندارد.
از طرف دیگر، کمپانی‌های بزرگ نیز که انواع و اقسام پلتفرم‌های مختلف را طراحی می‌کنند و توسعه می‌دهند، معمولاً از یک پلتفرم برای ساخت چند مدل خودرو بهره می‌برند. حتی گاهی مشاهده شده است که یک کراس‌اوور شهری، بر اساس پلتفرم خودروهای هاچ‌بک یا سدان توسعه یافته است و با ظاهری کاملا جدید، به‌عنوان محصولی متفاوت روانه بازار شده است.
ازجمله مشهورترین مثال‌های استفاده از پلتفرم مشترک میان چند مدل، می‌توان به پلتفرم یکسان پژو ۴۰۵ با محصولاتی هم‌چون پژو پارس، سمند، دنا و دنا پلاس اشاره کرد. هم‌چنین دو محصول پژو ۲۰۶ و رانا نیز از یک ساختار فنی واحد بهره می‌برند و تنها در برخی بخش‌های ظاهری با یکدیگر اختلاف دارند. خودروی تارا که به‌عنوان محصول جدید ایران خودرو روانه بازار شده است، نیز از لحاظ پلتفرم اشتراکات فراوانی با پژو ۳۰۱ فرانسوی دارد.
هم‌چنین شرکت سایپا نیز محصولاتی هم‌چون تیبا، کوییک و ساینا را بر اساس پلتفرم مشترک موسوم به ایکس ۲۰۰ طراحی کرده و به دست مشتریان خود رسانده است. محصول جدید این خودروساز یعنی اطلس نیز بر همین پلتفرم توسعه یافته است.
به‌علاوه، گفته می‌شود پلتفرم سدان شاهین هم با یکی از نسخه‌های قدیمی تویوتا یاریس مشترک بود و بر اساس آن مدل و در قالب بدنه جدید در بازار به فروش می‌رسد. البته پیشرانه این مدل اشتراکی با تویوتا ندارد و به موتور تیبا با سیستم پرخوران توربوشارژ مجهز است.
مضاف بر موارد داخلی، بسیاری از ائتلاف‌های خودرویی نظیر رنو نیسان، فیات کرایسلر، پژو سیتروئن و… نیز تولیدات خود را با پلتفرم‌های مشترک روانه بازار می‌کنند تا هزینه‌های تولید کاهش یافته و سود حاصل از فروش محصولات، بیش‌ازپیش افزایش یابد.
جمع‌بندی
پلتفرم، اساسی‌ترین و مهم‌ترین بخش یک خودرو به شمار می‌رود که طراحی آن، نیازمند انجام محاسبات پیچیده مهندسی است و کیفیت آن، تاثیر فراوانی بر عملکرد خودرو می‌گذارد؛ بنابراین، واضح است که هر چه سطح تکنولوژی به‌کاررفته در طراحی پلتفرم بالاتر باشد، خودروهای حاصل نیز از توانایی بیشتری در تامین نیازهای مشتریان به بهترین نحو برخوردار خواهند بود.
تولید و طراحی یک پلتفرم، به‌هیچ‌وجه برای خودروسازان کوچک داخلی مقرون‌به‌صرفه نیست؛ بنابراین، امیدواریم که این خودروسازان با بهره‌مندی از پلتفرم‌های نسبتا ارزان اما باکیفیت خارجی، بتوانند محصولاتی مدرن و متنوع را روانه بازار کشور کنند و مشتریان ایرانی را نیز از عملکرد مطلوب پلتفرم‌های روز دنیا بی‌بهره و بی‌نصیب نگذارند. بدین ترتیب، هم تنوع خودروهای تولید داخل نسبتا افزایش می‌یابد و هم سطح رضایت مشتریان و مباحثی هم‌چون ایمنی و عملکرد فنی خودروهای ایرانی نیز به حد قابل‌قبولی خواهد رسید.
بیشتر بخوانید
- نکات نگهداری از خودروهای هیبریدی
- چیپ ایموبلایزر خودرو چیست و چه کاربردی دارد؟
- دلایل آتش سوزی خودرو و راه‌های مهار آن
- تفاوت صافکاری با رنگ و صافکاری بی‌رنگ چیست؟
- دلایل استفاده از کاتالیست اگزوز
- خودروی بنزینی بهتر است یا دوگانه سوز؟
