انرژی الکتریکی نقشی بی‌بدیل در زندگی بشر ایفا نموده و قطع به یقین دنیای بدون برق، غرق در ظلمت و تاریکی خواهد بود. پس از آنکه نوابغ صنعت برق یعنی دانشمندانی چون ادیسون، فارادی، تسلا و …، انرژی الکتریکی را به متن زندگی بشر وارد نمودند؛ پی به این نکته مهم بردند که در صورت وجود اشتباه و خطا در مدار و سیم‌بندی‌ها علاوه بر آنکه جان آدمی به خطر می‌افتد بلکه تجهیزات نیز آسیب می‌بینند.
از همین روی به فکر افتادند تا تجهیزاتی را جهت حفاظت مدار الکتریکی و جان آدمی طراحی نمایند که پس از ممارست فراوان به نتایج بسیار مهمی دست یافتند که امروزه ما آن‌ها را با نام تحهیزات حفاظتی می‌شناسیم. تجهیزات حفاظتی تنوع بسیار بالایی داشته و با توجه به اهمیت وافر آن‌ها، تلاش‌های فراوانی جهت پیشرفت این حوزه وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین سیستم‌های هر خودرویی، سیستم الکتریکی آن بوده که حفاظت از آن‌ها بر عهده تجهیزات حفاظتی بوده که در این مقاله سعی در بررسی این تجهیزات حفاظتی داریم.
فیور چیست؟
در اولین بخش از مقاله ” وظیفه فیوز در خودرو چیست؟ ” به توضیح خود فیوز خواهیم پرداخت .فیوز وسیله‌ای حفاظتی است که جهت حفاظت تجهیزات در برابر اضافه جریان ناشی از اضافه بار و یا اتصال کوتاه به کار برده می‌شود. حتما تا به حال پیش برایتان پیش آمده است که فیوز خانه‌تان عمل کرده و یا در اصطلاح عام، پریده است؛ در واقع در این هنگام فیوز از وسایل خانه شما مراقبت نموده است.
|
مطالعه مقالات زیر را از دست ندهید |
در خودرو نیز بسته به مدل و سازنده خودرو، سیستم‌های الکتریکی متعددی (هر چند شاید در مورد خودروهای داخلی، صفت متعدد چندان پسندیده نباشد!) وجود داشته و باید در مقابل جریان‌های بیشتر از مقادیر نامی محافظت شوند که این حفاظت نیز بر عهده فیوزها است.
حفاظت مدارات الکتریکی در خودروها بر عهده فیوزها بوده و این قطعات با فدای جان خود مانع از آسیب به تجهیزات الکتریکی می‌شوند.
تجهیزات الکتریکی در خودروها
با توجه به نوع خودرو، سازنده آن و … تجهیزات الکتریکی متنوعی در خودروها وجود داشته و روزبه‌روز نیز بر تعداد این تجهیزات و سیستم‌های الکتریکی افزوده می‌شود. کمپانی‌های سازنده به دنبال افزودن مزیت‌های رقابتی و آپشن‌های جدیدی به محصولات خود هستند که از قضا سیستم‌های الکتریکی، نقش بسیار اساسی در آن‌ها دارند. مهم‌ترین تجهیزات الکتریکی خودروها شامل موارد ذیل است:
- برف‌پاک‌کن‌ها
- فن رادیاتور
- پمپ بنزین
- کیلومترشمار
- فندک
- قفل مرکزی
- واحد کنترل خودرو (ECU)
- فلاشر
- ترمز
- چراغ‌ها
- سیستم صوتی
- بالابر شیشه
- صندلی‌های برقی
- آینه‌های تاشو برقی
- بوق
- انواع سنسورهای الکتریکی
- و …
با مجله همراه مکانیک همراه بودید تا در مقاله ” وظیفه فیوز در خودرو چیست؟ ” در این بخش، به تجهیزات الکترونیکی خودروها بپردازیم. چنانچه به هر دلیلی، خطایی در مدارات الکتریکی این قطعات رخ داده و باعث عبور جریان بیش از مقدار نامی شود؛ فیوزهای مربوطه عمل کرده و سلامت مدار تضمین می‌گردد.
نحوه عملکرد فیوز
فیوزها انواع مختلفی داشته و به تبع آن نیز دارای مکانیزم عملکردی متفاوتی هستند از همین رو در این بخش از مقاله ” وظیفه فیوز در خودرو چیست؟ ” به توضیح نحوه عملکرد فیوز خواهیم پرداخت. لازم‌به‌ذکر است فیوزهای مورد استفاده در خودروها دارای المان ذوب‌شونده هستند.
این فیوزها دارای یک نوار فلزی هستند که در داخل یک محفظه نارسانا به همراه جرقه‌گیر قرار داده می‌شوند. زمانیکه جریان بیش از حد مجاز افزایش می‌یابد این نوار فلزی ذوب شده و در نتیجه مسیر جریان بسته خواهد شد.
انواع فیوزهای مورد استفاده در خودرو
فیوزها دارای تنوع بسیار بالایی هستند ولیکن تنها چند نوع محدود آن در خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرند که عبارتند از:
فیوزهای مستطیلی و سرامیکی: فیوزهای سرامیکی، پرکاربردترین نوع فیوز در خودروها هستند. این فیوزها از دو پایه تشکیل شده‌اند که توسط یک سیم ضخیم‌تر هم به هم وصل شده‌اند. چنانچه جریان از مقدار نامی تجاوز نماید، سیم رابط ذوب شده؛ ارتباط بین دو پایه قطع شده و در نتجه مسیر جریان باز خواهد شد.
- فیوزهای شیشه‌ای: فیوزهای شیشه‌ای از دیگر فیوزهایی هستند که در خودروها مورد استفاده قرار گرفته و اتصال دو سر فیوز با یک سیم نازک انجام می‌گیرد و در صورت عبور جریان بیش از مقدار معمول ذوب می‌گردد.
- فیوز فلزی: در فیوز فلزی در صورت عبور جریان بیش از مقدار نامی، ارتباط بین دو سر آن قطع شده و مدار در مقابل اضافه جریان محافظت می‌گردد.
- فیوز شیشه ای نیز نوع دیگری از فیوز خودرو می باشد که اتصال دو سر فیوز در آن با استفاده از سیمی نازک در میان محفظه شیشه ای برقرار شده است که در صورت عبور شدت جریان بالا، سیم مربوطه قطع می گردد.
جعبه فیوز چیست؟
همانطور که از اسم آن نیز مشخص است جعبه فیوز در واقع جعبه‌ای است که تمامی فیوزها در آن نصب شده و سرخط تمامی تجهیزات الکتریکی خودرو از آن تغذیه می‌شوند. استفاده از جعبه فیوز، نظم بیشتری به سیم‌کشی در خودرو داده و عیب‌یابی و رفع عیب‌های سیستم‌های الکتریکی را بسیار ساده می‌نماید. فیوزهای مورد استفاده در خودرو با رنگ‌ها و ظرفیت‌های مختلف ساخته و در داخل جعبه‌فیوز تعبیه می‌شوند. بر روی هر یک از این فیوزها عددی نوشته شده است که بیانگر ظرفیت فیوز است.
به عنوان مثال چنانچه به هنگام چک کردن جعبه فیوز، فیوزی با عدد 15 روی آن را مشاهده نمودید این امر بدین معناست که حداکثر جریان قابل تحمل این فیوز برابر با 15 آمپر بوده و چنانچه جریان بیش از این مقدار گردد؛ فیوز عمل نموده و مسیر جریان مدار قطع خواهد شد.
دلایل سوختن فیوزها
به اواخر مقاله ” وظیفه فیوز در خودرو چیست؟ ” نزدیک خواهیم شد. همانطور که عنوان شد عامل سوختن فیوز، عبور جریان بیش از حد از مدار می‌باشد که این جریان در نتیجه دلایل زیر به وجود می‌آید:
- وجود اتصالی در مدارات
- افزدون تجهیزات غیراستاندارد به خودرو
- خرابی دینام
- اتصال تجهیزات خارجی غیراستاندارد به خودرو ( به عنوان مثال اتصال به فندکی خودرو)
نحوه تعویض فیوزها
- ابتدا مطمئن شوید که مشکل از فیوز است.
- با مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو، محل قرارگیری جعبه‌فیوز را شناسایی نمایید.
- فیوزی را که احتمال می‌دهید سوخته است را چک نمایید. برای این کار می‌توانید از یک مالتی‌متر استفاده نموده و از تست بوق، اندازه‌گیری مقاومت یا اندازه‌گیری ولتاژ استفاده نمایید. به عنوان مثال اگر فیوز نسوخته باشد مقاومت اندازه‌گیری‌شده بین دو سر تقریبا نزدیک صفر خواهد بود. لازم به ذکر است که جهت اندازه‌گیری ولتاژ، مالتی‌متر را در حالت DC قرار دهید.
- با استفاده از چنگگ یا وسیله‌ای مناسب، فیوز معیوب را خارج نمایید.
- فیوز سالم را جایگزین نمایید. باید بدین نکته بسیار مهم توجه داشت که فیوز جایگزین‌شده باید از همان نوع فیوز سوخته و با همان جریان نامی باشد چرا که اگر جریان فیوز جدید کمتر باشد بسیار زودتر از آنچه تصور کنید خواهد سوخت و اگر جریان آن بیشتر باشد احتمال آسیب تجهیز و مدار محافطت‌شده وجود دارد.
- در نهایت، اتصالات را محکم نموده و با روشن نمودن کلید، سلامت مدارات را کنترل نمایید.
مطالعه مقالات مرتبط زیر را از دست ندهید
جعبه فیوز پراید و راهنمای وظیفه هر فیوز
اهمیت فیلتر روغن موتور در خودرو چقدر است
روغن کم کردن موتور نشانه چیست و چرا موتور روغن کم می‌کند؟
چرا چراغ روغن خودرو روشن می‌شود ؟
چگونه روغن‌سوزی خودرو را تشخیص دهیم؟
