علت کار نکردن فن کولر ماشین و نحوه حل مشکل

هیچ چیز مانند خرابی کولر در ظهر یک روز گرم تابستانی نمی‌تواند راننده و بقیه سرنشینان یک خودرو را کلافه کند. دلایل مختلفی برای کار نکردن کولر یا باد گرم زدن آن وجود دارد. کار نکردن فن کولر ماشین، یکی از دلایل خرابی آن است. فن نقش خنک کننده سیال مبرد عبوری از کندانسور سیستم تهویه خودرو را بر عهده دارد. به‌همین دلیل خرابی آن عملا سیستم تهویه ماشین را با مشکل روبه‌رو می‌کند. در این مطلب قصد داریم به بررسی دلایل کار نکردن فن کولر ماشین و نحوه رفع مشکلات بپردازیم. حتما تا پایان با ما همراه باشید.

فن کولر چگونه کار می‌کند؟

بد نیست که قبل از برسی دلیل کار نکردن فن کولر ماشین، کمی روی نحوه عملکرد این قطعه تمرکز کنیم. سیستم تهویه مطبوع خودرو بر اساس سیکل تبرید از چهار قطعه اصلی تشکیل می‌شود که عبارت‌اند از:

• کمپرسور
• کندانسور
• شیر انبساط
• اواپراتور

این قطعات با استفاده از خطوط لوله‌کشی به هم متصل می‌شوند و مسیر بسته‌ای را تشکیل می‌دهند. درون این مسیر بسته، سیال مبرد قرار می‌گیرد. کمپرسور وظیفه دارد تا فشار لازم برای به چرخش درآوردن گاز مبرد در طول سیکل تبرید را تولید کند. گاز مبرد گرم و پرفشار در خروج از کمپرسور به سمت کندانسور هدایت می‌شود. کندانسور وظیفه خنک کردن گاز مبرد را بر عهده دارد.

کندانسور در واقع نوع مبدل حرارتی است. سیال مبرد درون خطوط لوله کندانسور به حرکت در می‌آید. کندانسور در معرض هوای آزاد قرار دارد. تماس غیرمستقیم هوا با سیال مبرد، منجر به خنک شدن آن می‌شود. فن کولر نقش دمنده هوا به سمت کندانسور را ایفا می‌کند.

در ادامه گاز مبرد از شیر انبساط نیز عبور داده می‌شود تا فشار آن هم کاهش پیدا کند. پس از نوبت به عبور سیال مبرد از اواپراتور می‌رسد. اواپراتور نیز نوعی مبدل حرارتی است. در این قطعه، سیال مبرد خنک و کم فشار در تماس با هوای درون اتاق ماشین قرار می‌گیرد. به‌این ترتیب گرمای اتاق را به خود جذب می‌کند و به سمت کمپرسور هدایت می‌شود تا بار دیگر سیکل تبرید تکرار شود.

نحوه تنظیم دور کند و تند فن کولر خودرو

موضوع مهم دیگری که در بحث علت کار نکردن فن کولر ماشین اهمیت دارد، زمان روشن و خاموش شدن این قطعه است. عملکرد فن کولر ماشین به‌صورت خودکار است. معمولا فن کولر ماشین در دو حالت دور کند و تند کار می‌کند. در حالت عادی، فن با دور کند کار می‌کند.

اگر دمای کولر را کاهش دهید و میزان هوای ورود به خودرو را نیز بالا ببرید، در این حالت سیستم تبرید برای تامین شرایط مطلوب تحت فشار قرار می‌گیرد. به‌همین دلیل فن در دور تند قرار می‌گیرد تا هوا را با شدت بیشتر به سمت کندانسور هدایت کند. بنابراین تنظیم عملکرد فن به‌صورت کاملا خودکار با استفاده از سنسور و ماژول کنترل اختصاصی کولر صورت می‌گیرد.

دلایل کار نکردن فن کولر ماشین

دلیل کار نکردن فن کولر ماشین معمولا به چند موضوع مهم معطوف می‌شود که در اینجا فهرستی از آن‌ها مشاهده می‌کنید:

• خراب شدن فیوز فن کولر
• از کار افتادن رله فن کولر
• کار نکردن الکتروموتور فن کولر
• آسیب دیدن پره‌های فن کولر
• مشکل پیدا کردن سیم کشی فن کولر
• نشتی گاز مبرد در سیکل تبرید کولر
• کثیف شدن سطح فن کولر و کندانسور
• مشکل پیدا کردن سنسور دمای سیستم تهویه ماشین

برای روشن شدن بحث لازم است درباره هر یک از موارد فوق به‌صورت جداگانه بحث و بررسی کنیم.

1. خراب شدن فیوز فن کولر

فیوز، انتقال برق از منبع تغذیه به یک قطعه الکتریکی را ممکن می‌سازد. اگر به‌هر دلیل فیوز یک سیستم الکتریکی از کار بیفتد، انتقال برق در آن صورت نمی‌گیرد. بنابراین خرابی فیوز یکی از دلایل کار نکردن فن کولر است. تجربه نشان می‌هد که امکان تعمیر فیوز وجود ندارد؛ چراکه این قطعه فقط در صورت سوختن از کار می‌افتد.

به‌همین دلیل باید به‌فکر تعویض آن باشید. فیوز فن کولر ماشین در جعبه فیوز قرار می‌گیرد. در بسیاری از خودروهای داخلی، جعبه فیوز، کنار غربیلک فرمان تعبیه می‌شود. دقت داشته باشید که لازم است فیوز با مشخصات ذکر شده در دفترچه راهنمای خودرو را تهیه کنید.

2. از کار افتادن رله فن کولر

ماژول کنترل کولر خودرو با رله فن در ارتباط است. فرمان روشن یا خاموش شدن الکتروموتور فن از طریق ماژول کنترل به رله ارسال می‌شود. بنابراین اگر رله خراب شود، فن کولر هم از کار می‌افتد. گاهی اوقات مشکل مربوط به جمع شدن رسوب در ترمینال رله فن است که با استفاده از فرچه‌های کوچک می‌توان آن را تمیز کرد. اما در مواردی رله دچار سوختگی به‌دلیل حرارت زیاد شده که باید آن را تعویض کنید.

3. کار نکردن الکترو موتور فن کولر

بعضا علت کار نکردن فن کولر ماشین مربوط به آسیب دیدن الکترو موتور آن است. بعضا در اثر وارد ضربه‌های سنگین به ماشین، این قطعه دچار مشکل می‌شود. وضعیت نامناسب سیم کشی برق ماشین هم می‌تواند زمینه سازی سوختن الکترو موتور فن باشد. نشانه این اتفاق، به مشام رسیدن بوی سوختگی پس از روشن کردن کولر خودرو است. بسیاری از مواقع خرابی الکترو موتور قابل تعمیل نیست و معمولا باید برای جایگزین کردن آن اقدام کنید. 

4. آسیب دیدن پره‌های فن کولر

موقعیت قرارگیری فن کولر ماشین معمولا در نزدیک جلوپنجره قرار دارد. به‌همین دلیل در تصادفاتی که جلوی ماشین آسیب می‌بیند، احتمال صدمه دیدن پره‌های فن کولر نیز زیاد است. حتی بعضا یک شی خارجی نیز در اثر برخورد با پره‌های فن هنگام چرخش با سرعت بالا نیز می‌تواند موجب شکستن آن‌ها شود. در این حالت فن نمی‌تواند هوا را به درستی به سمت کندانسور سیستم تهویه ماشین هدایت کند. 

4. مشکل پیدا کردن سیم کشی فن کولر

علت کار نکردن دور تند فن هنگام کولر گرفتن ممکن است مربوط به مشکل سیم کشی سیستم تهویه ماشین باشد. متخصصان توصیه می‌کنند که سیم کشی برق ماشین را هر 10 هزار کیلومتر یکبار چک کنید تا سلامت سیم‌ها و اتصالات آن‌ها مطمئن شوید. بعضا مشکلات سیم کشی به‌حدی است که انتقال برق کاملا قطع می‌شود و در نتیجه فن کولر از کار می‌افتد.

5. نشتی گاز مبرد در سیکل تبرید کولر

نشتی گاز مبرد در سیکل تبرید سیستم تهویه ماشین ممکن است باعث نفوذ هوا به درون مدار شود. در نتیجه این احتمال وجود که سنسور اندازه‌گیری دمای گاز مبرد کولر دچار خطا شود. این موضوع باعث می‌شود که سیگنال درست به ماژول کنترل کولر ماشین منتقل نشود. به‌همین دلیل فرمان روشن شدن فن کولر نیز صادر نخواهد شد.

6. مشکل پیدا کردن سنسور دمای سیستم تهویه ماشین

گاهی اوقات دلیل کار نکردن فن کولر ماشین، خرابی سنسور دمای سیستم تهویه است. این سنسور با اندازه‌گیری دمای گاز مبرد به ماژول کنترل سیستم تهویه کمک می‌کند تا زمان مناسب برای روشن و خاموش شدن فن را تشخیص دهد. معمولا سنسورهای دما بعد از خراب شدن قابل تعمیر نیستند و باید به‌فکر تعویض آن‌ها باشید.

7.کثیف شدن سطح فن کولر و کندانسور

فن و کندانسور کولر ماشین در معرض تماس با هوای آزاد هستند. به‌همین دلیل به مرور زمان احتمال نشستن گرد و غبار و آلاینده‌های دیگر روی آن‌ها وجود دارد. این موضوع ممکن است در بلند مدت باعث کار نکردن فن کولر ماشین شود. به‌همین دلیل لازم است که در سرویس‌های دوره‌ای، حتما فن کولر و کندانسور سیستم تهویه را نیز تمیز کنید.

کلام پایانی

در این مطلب دلایل کار نکردن فن کولر ماشین را بررسی کردیم. خرابی فیوز و رله اصلی‌ترین علت کار نکردن فن کولر ماشین هستند. پیشنهاد می‌کنیم در سال حداقل 2 بار (یکبار قبل از فصل گرما و بار دیگر در انتهای فصل گرما) سیستم کولر ماشین خود را کنترل کنید. سرویس کولر خودرو هزینه چندانی ندارد و کمک می‌کند تا جلوی آسیب دیدن قطعات گران قیمت سیستم تهویه ماشین را بگیرید.