یکی از داغ‌ترین موضوعات حوزه بازار خودرو، طرح مالیات سالانه خودرو است. طرح مالیات سالانه خودرو سواری منتقدان و موافقین زیادی دارد که در این مقاله این موضوع را باز خواهیم کرد. بحث دلالی در بازار خودرو، چیزی فراتر از فرایند ساده‌ای است که تصور می‌کردیم. فرایندی که طی آن خودرویی با قیمت کارخانه خریداری می‌شد و با قیمت بازار که به‌مراتب نرخی بیشتر داشت، فروخته می‌شد. اگرچه ساختار کلی از همین فرمول تبعیت می‌کند؛ ولی نکته این‌جا است که سیستم دلالی و واسطه‌گری چیزی حدود 9 هزار میلیارد تومان سود برده است. با چه ابزاری می‌توان با این غول قدرت‌مند مبارزه کرد؟
اغراق نیست اگر بگوییم بخش اعظمی از مشکلات فعلی بازار و صنعت خودرو، ناشی از تفاوت فاحش قیمت از درب کارخانه تا بازار آزاد است. اختلافی که مابه‌التفاوت آن به چرخ تولید بازنمی‌گردد و در فضایی مبهم گم میشود. سودآوری این فضا، به‌گونه‌ای است که هم خودروساز و هم خریدار واقعی از آن متضرر می‌شوند. دولت اقدامات بسیاری را برای مقابله با بحث واسطه‌گری و سفته‌بازی در بازار خودرو اتخاذ کرده است که حقیقتاً هیچ‌کدام به توفیق خاصی دست پیدا نکرده‌اند.
آخرین سناریوی دولت، اعمال مالیات بر خریدوفروش خودرو است. شیوه‌ای که با تأیید ضمنی کارشناسان همراه شده است؛ ولی با این حال، انتقاداتی را نیز به‌همراه دارد. گفته میشود پشت طرح جدید وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار دارد. طرح مالیات سالانه خودرو با پیچیدگی‌های فراوانی روبه‌رو است؛ ولی درنهایت، احتمالا در قالب لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم تصویب خواهد شد.
جزئیات طرح مالیات بر خودرو
آن‌طورکه منابع مطلع می‌گویند، در پیش‌نویس تاییدنشده مالیات سالانه خودروها خودروهای بالای یک میلیارد تومان در ذیل قانون مالیاتی جدید قرار می‌گیرند. به عبارت دقیق‌تر، خودروهایی تا قیمت 1.5 میلیارد تومان یک درصد، تا 3 میلیارد تومان 2 درصد، تا 4.5 میلیارد تومان 3 درصد از این مبلغ بالاتر سالانه 4 درصد ارزش خودرو را باید در قالب مالیات پرداخت کنند.
دورنمای مالیات سالانه بر خریدوفروش خودرو، در طرح سامان‌دهی خودرو نیز که از سوی مجلس تدوین شده است، دیده میشود؛ اما در طرح مجلس، اشاره به افرادی شده است که چندین خودرو را ثبت‌نام کرده‌اند و توضیحی درباره معنای چندین خودرو ارائه نشده است.
ابهامات طرح مالیات سالانه خودرو
اولین نکته‌ای که کارشناسان منتقد را نسبت به طرح مالیات سالانه خودروها معترض کرده است، شیوه کلاس‌بندی خودروها حسب قیمت آن‌ها است؛ این یعنی بر چه اساس و معیاری قیمت یک خودرو مثلاً 2.5 میلیارد تومان تعیین میشود؛ درحالی‌که چنین خودرویی توسط خودروسازان داخلی تولید نمی‌شود و از سوی دیگر، واردات نیز ممنوع است تا نسبت به ارزش‌گذاری گمرکی استناد شود. این بخش مهم، به گردن سازمان مالیاتی افتاده است. این نهاد باید هر سال تا پایان دی‌ماه، با توجه به تاریخ ساخت یا واردات، قیمت خودرو را اعلام کند.
درصورتی‌که وزارت اقتصاد و سازمان امور مالیاتی وارد پروسه تعیین قیمت خودرو شوند، موج دیگری از اختلافات شکل می‌گیرد؛ چراکه در حال حاضر یکی از چالش‌های اصلی این حوزه، اعلام متمولی قیمت‌گذاری خودروهای داخلی است. در این میان، قیمت خودروهای وارداتی نیز عملاً بدون نظارت باقی مانده است.
ابهام دیگر طرح مالیات سالانه خودرو لحاظ‌کردن میزان تورم سالیانه بر قیمت خودرو است. چنان‌چه شاهد هستیم، این روزها فردی که در گذشته یک خودروی کره‌ای را به قیمت 500 میلیون تومان خریداری کرده است، قیمت فعلی اتومبیل وی چیزی بیش از یک میلیارد تومان است. سؤال این‌جا است که در طرح مالیات سالانه خودرو سواری چه معیاری برای قیمت خودرو در نظر گرفته میشود؟
هم‌چنین در پیشنهاد دیگری، به اخذ مالیات از افرادی که بیش از یک خودرو دارند، برمی‌خوریم. ناظران بر این باور هستند که شرط تعدد خودرو نمی‌تواند حاشیه منطقی برای دریافت مالیات باشد؛ چراکه بسیاری از خانوارهای ایرانی حسب نیاز، بیش از یک خودروی معمولی در پارکینگ خود دارند. اگر شرط مالکیت نیز بیش از دو خودروی صفرکیلومتر باشد، باز هم نمی‌توان به‌روشنی انگ دلالی را به خریدار آن چسباند.
مخالفان طرح مالیات سالانه خودروها چه می‌گویند؟
بازار خودرو در آرامشی نسبی به سر می‌برد؛ ولی این آرامش، ناشی از خریدوفروش روان در بازار نیست. آرامش فعلی، حکایت از رکود گسترده دارد. مخالفان می‌گویند که طرح اخذ مالیات، می‌تواند بار دیگر التهاب را به بازار خودرو بازگرداند.
از سوی دیگر، متخصصان نیز عقیده دارند در طرح دولت و مجلس، به خودروی صفرکیلومتر اشاره شده، ولی تعریف دقیقی از آن ارائه نشده است. شاید یک دلال خودرو تنها با چند کیلومتر رانندگی خودرو را از صفرکیلومتربودن دربیاورد؛ به‌طوری‌که هنوز در بازار آن را صفرکیلومتر قلمداد می‌کنند.
نظر دیگر منتقدین، این است که در بهترین حالت اگر دست دلالان از این بازار کوتاه شود، آن‌ها از بازار موازی دیگری مانند مسکن، ارز و سکه سر درمی‌آورند؛ بنابراین، نیاز به بررسی جوانب طرح مالیات سالانه خودرو سواری الزامی است.
آن‌چه در انتها باید به آن اشاره کرد، این است که طرح مالیات سالانه خودرو سواری هم‌چنان به دلیل تمام ابهامات و پیچیدگی‌های گفته‌شده، هنوز در مرحله بررسی است و مسیری طولانی برای تصویب و ابلاغ پیش روی خود می‌بیند.
بیشتر بخوانید
