تفاوت خودرو برقی و بنزینی چیست؟

چند سالی است که بحث مقایسه خودرو برقی با بنزینی در دنیا داغ شده است. هر چند خودروهای برقی در کشور ما تاکنون جایگاه خاصی پیدا نکرده‌اند؛ اما با موج جدید واردات ماشین که از سال 1402 آغاز شد، تعداد خودروی برقی هم به بازار ایران راه یافت. ضمن اینکه شهرداری تهران هم طرح تاکسی‌های برقی را در سال 1403 دنبال می‌کند. اگر شما هم کنجکاو هستید که تفاوت خودرو برقی و بنزینی چیست و چه ملاحظاتی را باید برای خرید ماشین برقی در ایران مد نظر قرار دهید، این مطلب را از دست ندهید.

تفاوت موتور خودرو برقی و بنزینی

ریشه تمام تفاوت‌های خودرو برقی و بنزینی مربوط به ساختمان موتور آن‌ها است. موتور بنزینی از نوع احتراق داخلی است. ساختمان موتور احتراق داخلی ماشین از پیستون، سیلندر، سوپاپ، شمع و … تشکیل می‌شود که هر یک نقش خاصی را در انجام عملیات احتراق بر عهده دارند. انرژی مکانیکی خودرو در ماشین بنزینی با تبدیل انرژی شیمیایی سوخت به انرژی جنبشی در قالب فرآیند احتراق در موتور تامین می‌شود.

در مقابل خودروی برقی قرار دارد که خبری از احتراق برای تامین انرژی مورد نیاز ماشین در آن نیست. بلکه به‌کمک یک باتری، انرژی الکتریکی مورد نیاز موتور ماشین تامین می‌شود. مقدار انرژی مورد نیاز موتور در هر لحظه توسط یک واحد کنترلر اختصاصی در خودرو اندازه‌گیری می‌شود. انرژی تولید شده در موتور الکتریکی خودرو به گیربکس و سپس چرخ‌ها منتقل می‌شود.

ساختمان موتور خودروهای برقی در مقایسه با بنزینی معمولا ابعاد و اندازه کوچک‌تری دارد. در عین حال، باتری‌های نسبتا بزرگی در خودروهای برقی نصب می‌شود. باید به این نکته هم اشاره کنیم که راندمان تبدیل انرژی در موتور خودروهای برقی نسبت به بنزینی بیشتر است.

مقایسه خودرو برقی با بنزینی از نظر عملکرد فنی

شاید جذاب‌ترین بحث درباره تفاوت خودرو برقی با بنزینی مربوط به عملکرد فنی آن‌ها باشد. خودروهای برقی معمولا از نظر شتاب‌گیری عملکرد بهتری نسبت به ماشین‌های بنزینی دارند. این موضوع از دو جنبه قابل بررسی است. نخست آنکه گشتاور لحظه‌ای ایجاد شده توسط موتور برقی در شروع حرکت بالاتر از موتور بنزینی است. ضمن اینکه عملیات احتراق در خودروی بنزینی هم در تاخیر شتاب‌گیری آن تاثیرگذار است.

تفاوت در شتاب‌گیری موجب می‌شود که خودروهای برقی، صفر تا صد را با سرعت بیشتری طی می‌کنند. مثلا دو خودروی کی ام سی جی 7 بنزینی و برقی را در نظر بگیرید. صفر تا صد مدل بنزینی این خودرو حدود 8.8 ثانیه زمان می‌برد؛ ولی مدل برقی حدود 7.6 ثانیه طول می‌کشد.

از طرفی دیگر، حداکثر سرعت خودروهای بنزینی به‌مراتب بالاتر از نمونه‌های مشابه برقی است. به‌عبارت‌دیگر، ماشین‌های بنزینی قدرت بیشتری نسبت به‌مدل‌های برقی دارند. مثلا حداکثر سرعت کی ام سی جی 7 بنزینی حدود 210 کیلومتر بر ساعت است. این عدد برای مدل برقی خودرو نهایتا به 140 کیلومتر بر ساعت می‌رسد.

تفاوت خودرو برقی و بنزینی در شرایط آب و هوایی

شرایط آب ‌و هوایی به‌عنوان یک متغیر تاثیرگذار در عملکرد خودروهای برقی و بنزینی شناخته می‌شود. همان‌طور که می‌دانید در هوای سرد ممکن است هنگام استارت زدن خودروی بنزینی با مشکلاتی در روشن شدن خودرو روبه‌رو شوید. ضمن اینکه باید قبل از حرکت، زمانی را برای گرم شدن موتور در حالت درجا اختصاص دهید. از طرفی دیگر، گرمای بیش از حد هم می‌تواند منجر به داغ کردن موتور به‌خصوص در  مسافت‌های طولانی شود که آسیب‌های جدی را به موتور وارد می‌کند.

ماشین‌های برقی هم تحت تاثیر شرایط جوی قرار دارند. آزمایش‌های انجام شده توسط کمپانی‌های خودروسازی نشان می‌دهد که در دمای کمتر از منفی 7 درجه سلسیوس، با روشن بودن بخاری ماشین، میزان اتلاف انرژی به 41 درصد می‌رسد. به‌عبارت دیگر، سرمای شدید باعث می‌شود تا شارژ باتری ماشین خیلی سریع‌تر از حد معمول خالی شود. هرچند گرمای هوا تاثیر منفی کمتری روی راندمان باتری ماشین برقی دارد؛ اما باز هم می‌تواند تا حدی اتلاف انرژی را به‌دنبال داشته باشد.

مقایسه خودرو برقی با بنزینی از نظر مصرف سوخت و شارژ باتری

یکی از جذاب‌ترین بحث‌ها درباره تفاوت خودرو برقی و بنزینی مربوط به هزینه‌های جاری مصرف سوخت و شارژ باتری ماشین است. تجربه نشان می‌دهد که خودروهای برقی موجود در بازار ایران معمولا باتری با ظرفیت 50 تا 60 کیووات ساعت دارند. در شرایط استاندارد، مسافت قابل پیمایش با ماشین‌های برقی حدود 400 کیلومتر به‌ازای هر بار شارژ کامل باتری است. این عدد در مسیرهای پرترافیک شهری ممکن است به 250 تا 300 کیلومتر هم کاهش پیدا کند.

روی‌هم‌رفته باید به‌این نکته اشاره کنیم که میزان مسافت قابل پیمایش با خودروهای برقی در مقایسه با ماشین‌های بنزینی کمتر است. نمونه این موضوع را در خصوص کی ام سی J7 بنزینی و برقی در بازار ایران مشاهده می‌کنیم. کی ام سی EJ7 به‌عنوان خودرو برقی، حداکثر پیمایش 402 کیلومتر با هر بار شارژ کامل باتری را ثبت می‌کند.

مدل بنزینی این خودرو، مصرف سوخت ترکیبی 6 لیتر در 100 کیلومتر را دارد. حجم باک این خودرو هم 55 لیتر است. این یعنی با یکبار سوخت‌گیری می‌توانید حدود 900 کیلومتر با این خودرو رانندگی کنید. البته در معابر شهری این عدد حدود 200 کیلومتر کمتر می‌شود که باز هم بیشتر از مدل برقی کی ام سی جی 7 است.

مقایسه خودرو برقی با بنزینی از نظر هزینه سوخت و شارژ باتری

در کنار مصرف سوخت و برق خودروهای بنزینی و برقی، باید به موضوع هزینه سوخت‌گیری و شارژ باتری هم اشاره کنیم. قیمت یک لیتر بنزین غیرسهمیه‌ای در ایران برابر با 3000 تومان است. همچنین تعرفه شارژ باتری خودرو برقی در ایستگاه‌های شارژ موجود در سطح کشور برابر با 547 تومان به‌ازای هر کیلووات ساعت است.

برای روشن شدن موضوع اجازه دهید که باز هم به‌سراغ مدل برقی و بنزینی کی ام سی جی 7 برویم. هزینه یک بار سوخت‌گیری کامل این خودرو برابر با 165 هزار تومان می‌شود. هزینه شارژ کامل باتری کی ام سی جی 7 برقی برابر با 27500 تومان می‌شود. با توجه به نکته‌ای که بالاتر اشاره کردیم، با دو بار شارژ کامل باتری این خودرو می‌توان مسافتی معادل مدل بنزینی پیمود که چیزی حدود 55 هزار تومان هزینه خواهد داشت. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، هزینه شارژ باتری ماشین برقی به‌مراتب کمتر از خودرو بنزینی است. در صورت افزایش قیمت بنزین، این اختلاف بیشتر خواهد شد.

مقایسه خودرو برقی با بنزینی از نظر مصرف انرژی

یکی دیگر از بحث‌های مهم در مقایسه خودرو برقی با بنزینی، مدت زمانی است که باید صرف شارژ یک ماشین برقی کنید. همان‌طور که می‌دانید سوخت‌گیری ماشین‌های بنزینی به‌دلیل فراوانی جایگاه‌های سوخت در سراسر کشور، حتی در شلوغ‌ترین ساعات فعالیت جایگاه‌ها چیزی معمولا کمتر از 30 دقیقه معطلی دارد.

مدت زمان شارژ خودروهای برقی به 3 عامل اساسی وابسته است:

• ظرفیت باتری ماشین
• میزان شارژ باتری ماشین
• استفاده از برق مستقیم (DC) یا شهری (AC)

بدیهی است که هر چه ظرفیت باتری بیشتر باشد، زمان زیادی هم باید برای شارژ شدن آن صرف کنید. از طرفی دیگر، معمولا سرعت شارژ باتری بعد از 80 درصد کاهش پیدا می‌کند و به‌همین دلیل، میزان شارژ موجود هنگام آن هم در مدت زمان پر شدن ظرفیت تاثیرگذار است. شارژ ماشین با برق مستقیم در مقایسه با برق شهری حدود خیلی سریع‌تر صورت می‌گیرد.

به‌عنوان مثال، خودروی کی ام سی جی 7 برقی را با باتری 50 کیلووات ساعت در نظر بگیرید. مدت زمان رسیدن سطح شارژ باتری این ماشین به 80 درصد در ایستگاه‌های شارژ با برق مستقیم حدود 45 دقیقه زمان می‌برد. این در حالی است که برای رسیدن به‌همین سطح شارژ با شارژرهای خانگی و برق شهری بیش از 6 ساعت زمان می‌برد.

تفاوت خودرو برقی و بنزینی از نظر تعمیر و نگهداری

تفاوت خودرو برقی و بنزینی از نظر تعمیر و نگهداری هم موضوعی حائز اهمیت است. در وهله اول باید به این نکته اشاره کنیم که تعداد قطعات پیشرانه در خودروهای برقی به‌مراتب کمتر از ماشین‌های بنزینی است. همین موضوع باعث می‌شود که نیاز خودروهای برقی به‌سرویس‌های دوره‌ای و همچنین تعویض قطعات مصرفی کاهش پیدا کند. عمر مفید باتری خودروهای برقی هم بیش از 10 سال است. بسیاری از خودروسازان، این باتری‌ها را با گارانتی  حداکثر 8 ساله یا 160 هزار کیلومتر عرضه می‌کنند.

از طرفی دیگر، ساختار گیربکس خودروهای برقی هم به‌مراتب ساده‌تر از گیربکس اتومات ماشین‌های بنزینی است و به‌همین دلیل، خیلی از مشکلات این گیربکس‌ها را در خودروهای برقی مشاهده نخواهید کرد. سیستم‌های تهویه ماشین‌های برقی هم از تکنولوژی پیشرفته‌تری در مقایسه با خودروهای بنزینی برخوردار هستند. موضوعی که منجر به قیمت بالای تعمیر این سیستم‌ها می‌شود؛ اما در عین حال، خرابی بخاری و کولر در ماشین‌های برقی کمتر از خودروهای بنزینی رخ می‌دهد.

البته همه چیز به‌اینجا ختم نمی‌شود. اولا باید به‌این نکته توجه داشته باشید که قطعات یدکی خودروهای دست دوم در ایران محدود و در بعضی مواقع نایاب است. همچنین تعمیرگاه‌های تخصصی ماشین‌های برقی هم در ایران هنوز آن طور که باید و شاید فراگیر نشده‌اند. ضمن اینکه تعمیرکاران این خودروها معمولا دستمزدهای بالایی را مطالبه می‌کنند.

تفاوت خودرو برقی و بنزینی از نظر ایمنی

صحبت بر سر ایمنی خودروها تحت تاثیر پارامترهای متعددی قرار دارد. جالب است بدانید که در مطالعات و آزمایش‌های صورت گرفته از سوی موسسات ایمنی خودرو در دنیا نشان می‌دهد به‌خصوص در جریان تصادفات، خطرات کمتری متوجه ماشین‌های برقی است. بزرگ‌ترین دغدغه در خصوص ماشین‌های برقی از نظر ایمنی، احتمال انفجار باتری‌ها در اثر حرارت بالاست. خودروسازان با نصب سیستم‌های تهویه و کنترل اختصاصی برای باتری ماشین‌های برقی تا حدی این چالش را برطرف کرده‌اند.

مقایسه خودرو برقی با بنزینی از نظر تعرفه گمرک واردات

همه خودروهای برقی موجود در کشور، وارداتی هستند. یکی از عوامل تاثیرگذار در قیمت نهایی خودروهای وارداتی، تعرفه گمرک است. در سال 1403، تعرفه گمرک برای واردات خودروهای برقی برابر با 4 درصد است. این عدد برای تاکسی‌های برقی برابر با 0.5 درصد است. در مقابل، تعرفه واردات خودروهای بنزینی در سال 1403 برابر با 80 درصد است. البته قرار است این عدد در سال آینده به 60 درصد کاهش پیدا کند. اختلاف قابل توجه بین تعرفه گمرک خودروهای بنزینی و برقی، روی قیمت نهایی این محصولات در بازار ایران تاثیر چشم‌گیری دارند.

مقایسه خودرو برقی با بنزینی از نظر قیمت صفر و دست دوم

تجربه نشان می‌دهد که قیمت کارخانه (صفر) خودروهای برقی در مقایسه با ماشین‌های بنزینی بیشتر است. البته همان‌طور که اشاره کردیم، دولت‌ها تلاش می‌کنند تا کاهش تعرفه‌های گمرکی، تا حدی امکان رقابت خودروهای برقی با بنزینی را از نظر قیمت در بازار فراهم کنند.

به‌عنوان مثال، قیمت کی ام سی جی 7 بنزینی صفر کیلومتر مدل 1403 در زمان نگارش این مطلب برابر با 1.7 میلیارد تومان است. در حالی است که مدل برقی این خودرو با قیمت 2.2 میلیارد تومان عرضه می‌شود.

ناگفته نماند که تولید و واردات خودروهای برقی با تیراژ به‌مراتب کمتر از ماشین‌های بنزینی هم در کنار تکنولوژی پیشرفته و باتری‌های گران قیمت از عوامل اصلی بالاتر بودن قیمت این ماشین‌ها به‌شمار می‌روند.

البته اوضاع در خصوص مدل‌های دست دوم خودروهای برقی و بنزینی تا حد زیادی متفاوت است. معمولا بعد از پایان یافتن زمان گارانتی باتری خودروهای برقی، این ماشین‌ها افت قیمت بسیار زیادی پیدا می‌کنند. چرا که قیمت بالای باتری ماشین موجب می‌شود تا تعویض آن اصلا برای مالک خودرو توجیه اقتصادی نداشته باشد. این در حالی است که خودروهای بنزینی با چنین مشکلی روبه‌رو نیستند.

تفاوت خودرو برقی و بنزینی از نظر آلایندگی

ماشین‌های برقی به‌عنوان خودروی پاک شناخته می‌شوند. این خودروها هیچ‌گونه گاز آلاینده‌ای تولید نمی‌کنند که در جلوگیری از آلودگی هوا به‌خصوص در کلان‌شهرهایی مانند تهران موضوعی حیاتی است. در مقابل خودروهای بنزینی، علی‌رغم پیشرفت‌های زیاد و تلاش‌های فراوان برای کاهش آلایندگی، همچنان یکی از منابع اصلی آلودگی هوا به‌شمار می‌روند.

تفاوت خودرو برقی و بنزینی از نظر آلودگ صوتی هم قابل بحث است. میزان آلودگی صوتی خودروهای برقی بسیار کمتر از ماشین‌های بنزینی است. چراکه خبری از صدای اگزوز و همچنین ارتعاشات قطعات موتور احتراق داخلی در خودروهای برقی نیست.

مقایسه خودرو برقی با بنزینی از نظر زیرساخت‌ها

بدون توجه به زیرساخت‌های کشور نمی‌توان مقایسه خودرو برقی با بنزینی را به‌درستی انجام داد. بر اساس آخرین آمارها، تعداد ایستگاه‌های شارژ باتری ماشین‌های برقی در سطح کشور کمتر از 40 جایگاه است که تعدادی از آن‌ها هم غیرفعال‌اند. بدیهی است که برای توسعه صنعت خودروهای برقی باید جایگاه‌های پرشماری در سطح کشور ایجاد شوند.

به‌ویژه آنکه مسافت قابل پیمایش با خودرو برقی کمتر از بنزینی است و مانند خودروهای بنزینی امکان انتقال سوخت برای ماشین وجود ندارد. ناگفته نماند که مسئله ناترازی انرژی در کشور منجر به بروز مشکلات جدی در تامین برق طی سال‌های اخیر شده که یک چالش مهم پیش روی توسعه خودروهای برقی به‌شمار می‌رود.

کلام پایانی

آنچه باید درباره تفاوت خودرو برقی و بنزینی بدانید را در این مطلب بررسی کردیم. برخی از کارشناسان معتقدند که آینده صنعت خودروسازی به ماشین‌های برقی گره خورده است. احتمالا در سال‌های آینده، سهم خودروهای برقی در کشور افزایش خواهد یافت. در عین حال، باید توجه داشته باشید که مسائلی مانند تامین پایدار برق، ایجاد زیرساخت‌های شارژ خودروهای برقی، قیمت بالای باتری این خودروها و برخی مسائل زیست محیطی مانند مشکلات بازیافت باتری‌ها مهم‌ترین چالش‌های این حوزه هستند. اگر تجربه سواری بر خودروهای برقی را دارید، نظرات خود را درباره تفاوت‌های ماشین برقی و بنزینی مطرح کنید.