انواع سیستم انتقال قدرت خودرو و مزایا و معایب آنها

سیستم انتقال قدرت در خودروها وظیفه بسیار مهمی بر عهده دارد و هر ماشین باید از سیستم انتقال قدرت مناسب استفاده کند تا بتواند نیازهای کاربران را به بهترین نحو پاسخ دهد. سیستم انتقال قدرت چهار چرخ محرک در طبیعت‌گردی قابلیت بالاتری دارد اما در مصارف شهری استفاده از آن چندان مقرون‌به‌صرفه نیست. در ادامه با ما همراه باشید تا انواع سیستم انتقال قدرت خودرو و مزایا و معایب آن‌ها را به طور دقیق‌تر توضیح دهیم.

سیستم انتقال قدرت خودرو چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

نیروی اتومبیل توسط موتور تولید می‌شود، اما این نیرو به ‌خودی خود چرخ‌ها را به حرکت درنمی‌آورد؛ بلکه باید حتما یک سیستم انتقال قدرت وجود داشته باشد تا توان و گشتاور تولیدشده توسط پیشرانه را دریافت و بعد از فرآوری، آن را متناسب با شرایط رانندگی و نوع جاده، به چرخ‌ها منتقل کند.
هر وسیله‌ای که باعث انتقال قدرت موتور به چرخ‌ها شود و در این بین قرار می‌گیرد، یکی از اجزای سیستم انتقال قدرت در خودرو به حساب می‌آید. جعبه دنده یا گیربکس، دیفرانسیل، میل گاردان، سامانه کلاچ، پلوس ها و… مهمترین اجزای سیستم انتقال قدرت ماشین‌ها هستند.

انواع سیستم انتقال قدرت خودرو

در ادامه سه گونه اصلی از انواع سیستم انتقال قدرت خودرو را معرفی می‌کنیم.

سیستم انتقال قدرت تک دیفرانسیل

سیستم انتقال قدرت تک دیفرانسیل رایج‌ترین نوع سامانه‌های انتقال قدرت خودرو به حساب می‌آیند که اکثر محصولات سواری و شهری به آن مجهز هستند. در این‌گونه از سیستم انتقال قدرت تنها یک جفت از چرخ‌های خودرو قابلیت دریافت نیروی موتور را دارند. انواع سدان‌ها و هاچبک های شهری و یا کراس اوورهای کوچک از این سیستم استفاده می‌کنند. سمند، پژو پارس، پژو ۲۰۷ و … به این سیستم مجهز هستند.

 البته سیستم انتقال قدرت تک دیفرانسیل خود به دو دسته دیفرانسیل جلو FWD و دیفرانسیل عقب RWD تقسیم می‌شود. بدین ترتیب در مدل‌های دیفرانسیل جلو چرخ‌های محور جلو عامل محرک هستند، اما در مدل دیفرانسیل عقب تنها چرخ‌های عقب قابلیت دریافت نیروی موتور را دارند.

در سیستم دیفرانسیل عقب معمولا از میل گاردان و یک دیفرانسیل مجزا از گیربکس برای به حرکت درآوردن چرخ‌های عقب استفاده می‌شود. اما در سیستم‌های دیفرانسیل جلو از میل گاردان خبری نیست و مجموعه دیفرانسیل به صورت یکپارچه با جعبه دنده روی خودرو نصب می‌شود که جای بسیار کمتری را اشغال می‌کند.

سیستم انتقال قدرت چهارچرخ محرک 4WD

همان‌طور که از اسم این نوع سیستم انتقال قدرت خودرو مشخص است، تمامی چهار چرخ خودرو قابلیت دریافت نیروی موتور را در این سامانه پیدا می‌کنند. سیستم چهار چرخ محرک معمولا در خودروهای وانت پیکاپ یا شاسی بلندها مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر برای طبیعت‌گردی یا آفرود مناسب است.

 این‌گونه خودروها عمدتا در حالت استاندارد به صورت دیفرانسیل عقب حرکت می‌کند اما در مواردی که نیاز به کشش بیشتر دارند، راننده می‌تواند با استفاده از کلید یا اهرم مجزا، نحوه انتقال قدرت را از حالت دیفرانسیل عقب به چهارچرخ محرک تغییر دهد. زمانی که خودرو در یک مسیر لغزنده و صعب‌العبور خاکی با شیب زیاد قرار می‌گیرد راننده با انتخاب حالت چهار چرخ محرک می‌تواند ماشین خود را از این مسیرها عبور دهد. معمولا دو حالت چهار چرخ محرک در این سیستم وجود دارد.
در حالت 4H یا چهار چرخ محرک سبک، راننده می‌تواند با سرعت بیشتر از مسیرهای گلی یا برفی عبور کند اما اگر قدرت بیشتر و سرعت کمتر نیاز داشته باشد، باید سامانه را روی وضعیت 4L یا چهار چرخ محرک سنگین گذاشته و با دنده سنگین از مسیرهای بسیار دشوارتر عبور کند.

برای عملکرد آفرود بهتر معمولا قفل دیفرانسیل هم روی این خودروها نصب می‌شود تا زمانی که یک چرخ روی هوا قرار گرفته و چرخ دیگر داخل چاله می‌افتد، هر دو چرخ با هم عمل کنند و محورها دچار هرزگردی نشوند. بدین ترتیب اتومبیل بسیار راحت‌تر از گودال‌ها و مسیرهای سخت و ناهموار بیرون خواهد آمد.خودروهایی مثل تویوتا هایلوکس، کی ام سی  t8، تویوتا پرادو و…، سیستم انتقال قدرت چهار چرخ محرک برخوردار هستند.

سیستم انتقال قدرت تمام چرخ محرک  AWD

 همانطور که اشاره کردیم سیستم انتقال قدرت چهار چرخ محرک4WD  بیشتر برای مصارف آفرود و در سرعت‌های پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد‌. اما در مصارف شهری و عادی زمانی که جاده لغزنده است و خودرو احتیاج به کشش بیشتر در تمامی چرخ‌ها دارد تا از انحراف خودرو و هرزگردی چرخ‌ها کاسته شود، لازم است از سامانه تمام چرخ محرک AWD استفاده شود.

این سیستم در واقع نوع پیشرفته و مدرن‌تر سامانه چهار چرخ محرک محسوب می‌شود، با این تفاوت که می‌تواند در تمام سرعت‌ها مورد استفاده قرار گیرد و لازم نیست که صرفا در سرعت‌های پایین استفاده شود. همچنین معمولا این نوع سیستم توسط راننده قابل روشن یا خاموش کردن نیست و کامپیوتر مرکزی خودرو بر اساس شرایط آن را وارد عمل یا از مدار خارج می‌کند.

البته به طور کلی سیستم‌های تمام چرخ محرک در حال حاضر به دو صورت فول تایم یا نیمه‌وقت مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مدل‌های فول تایم، سیستم تمام چرخ محرک همواره روشن است اما در سیستم‌های موقت یا اتوماتیک، ایسیو خودرو به صورت هوشمند بر اساس شرایط جاده این سیستم را وارد عمل می‌کند و سپس در صورت رفع شرایط دوباره آن را به حالت خاموش درمی‌آورد.
انواع خودروهای جدید شهری و کراس اوورهای مدرن از این سامانه استفاده می‌کنند. در محصولات جدیدی مثل فونیکس تیگو ۸ پرو مکس یا فونیکس اف ایکس هم ظاهرا قرار است این سیستم مورد استفاده قرار گیرد.

جمع بندی

سیستم انتقال قدرت یکی از اجزای اصلی پلتفرم هر ماشین را تشکیل می‌دهد که بسته به نوع آن می‌تواند قابلیت‌های متفاوتی را در اختیار ما قرار دارد. در کشور ما اکثر خودروهای تولیدی و مونتاژی به صورت تک دیفرانسیل جلو ساخته می‌شوند که برای مصارف شهری و عادی کاملا عملکرد قابل قبولی دارد.

اما بهتر است که خودروهای کراس اوور و شاسی بلندها به صورت تمام چرخ محرک عرضه شوند تا قابلیت بهتر در طبیعت‌گردی معمولی و هندلینگ بالاتر به‌ویژه در مسیرهای لغزنده و یا هنگام دور زدن ارائه دهند. در مورد خودروهای آفرودی و وانت پیکاپ نیز وجود سیستم انتقال قدرت چهار چرخ محرک یکی از ضرورت‌هایی است که قابلیت‌های کاربردی آنها را به‌شدت افزایش می‌دهد.