انواع روغن ریزی خودرو و دلایل نشت روغن + راهکار

هر چند شایع‌ترین نوع روغن ریزی خودرو مربوط به نشت روغن موتور است؛ اما باید توجه داشته باشید که همه داستان به اینجا ختم نمی‌شود. روغن به‌عنوان مایع روان‌کار که همزمان نقش خنک کنندگی نیز دارد، علاوه بر موتور در بخش‌های دیگری از خودرو مانند گیربکس نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. وقتی متوجه نشتی روغن خودرو می‌شوید، پیش از هر چیز باید متوجه شوید که این اتفاق مربوط به کدام بخش از ماشین است. پس از آن می‌توانید برای عیب یابی و رفع مشکل اقدام کنید. هر آنچه لازم است به‌عنوان یک راننده درباره دلایل نشت روغن خودرو بدانید را در این مطلب بررسی می‌کنیم.

انواع روغن ریزی خودرو کدامند؟

روغن ریزی خودرو الزاما زمانی که ماشین روشن است، رخ نمی‌دهد. بلکه ممکن است در حالت خاموش نیز بعد از چند ساعت متوجه نشت مقدار زیادی روغن در زیر خودروی‌تان شوید. همان‌طور که اشاره کردیم، سوال اساسی این است که روغن‌ریزی مربوط به کدام بخش از ماشین است؟ به‌طور کلی نشتی روغن خودرو مربوط به یکی از موارد زیر است:

• نشت روغن موتور
• نشت روغن ترمز
• روغن‌ریزی هیدرولیک فرمان
• روغن‌ریزی گیربکس

در این قسمت لازم است که هر یک از موارد چهارگانه فوق را جداگانه بررسی کنیم.

1. نشت روغن موتور

رایج‌ترین نوع روغن‌ریزی خودرو معمولا مربوط به نشتی روغن موتور است. کافیست چند ساعت خودرو با روغن ریزی در یک جا پارک باشد تا شاهد تشکیل یک حوض روغن در زیر آن باشید. اگر شامه حساس و قوی داشته باشید، روغن ریزی موتور با بوی شبیه به سوختن لاستیک به‌راحتی قابل تشخیص است.

2. نشت روغن ترمز

خطرناک‌ترین نوع نشتی روغن خودرو، روغن ریزی سیستم ترمز ماشین است. دقت داشته باشید که نشتی روغن ترمز معمولا در نزدیکی چرخ‌ها اتفاق می‌افتد. عملکرد سیستم ترمز در خودروی شما کاملا وابسته به میزان روغن موجود در مدار اختصاصی آن است. اگر به دلیل نشتی، سطح روغن این مدار کاهش یابد، قدرت ترمزگیری ماشین افت پیدا می‌کند. موضوعی که می‌تواند در بروز تصادف اثرگذار باشد. نشت روغن ترمز معمولا در اثر فرسودگی لنت ترمز یا آسیب دیدن مدار آن در خودروهای سن بالا رخ می‌دهد.

3. روغن‌ریزی هیدرولیک فرمان

فرمان هیدرولیک در خودروی شما به‌دلیل برخورداری از یک سیستم هیدرولیکی حاوی روغن، عملکرد نرم و مطلوبی از خود نشان می‌دهد. انتقال نیرو از فرمان به چرخ‌ها در این سیستم از طریق فشار روغن صورت می‌گیرد. روغن با سطح مشخصی درون جعبه فرمان قرار می‌گیرد. اگر به دلیل نشتی، سطح روغن کاهش یابد، سیستم هیدرولیک فرمان تضعیف می‌شود. موضوعی که باعث می‌شود با چرخاندن فرمان، خودرو آن طور که باید و شاید به جهت مد نظر راننده هدایت نشود.

خطرات این نوع روغن ریزی خودرو نیز به‌خصوص در معابر پر پیچ و خم بسیار زیاد است. مهم‌ترین نشانه نشتی روغن فرمان هیدرولیک، صدای خش خش است که از کاپوت خودرو به‌گوش می‌رسد. معمولا به‌دلیل آسیب دیدن شیلنگ متصل به جعبه فرمان، نشتی روغن اتفاق می‌افتد.

4. روغن‌ریزی گیربکس

نشتی روغن گیربکس اتوماتیک و دستی نیز هر چند خیلی شایع نیست؛ اما نمی‌توان از کنار آن عبور کرد. همان‌طور که می‌دانید تعداد زیادی چرخ‌دنده درون گیربکس وجود دارد. درگیر شدن روان و سریع چرخ‌دنده‌ها روی کیفیت عملکرد سیستم انتقال قدرت ماشین نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. به‌همین دلیل از روغن برای روان‌کاری چرخ دنده‌ها استفاده می‌شود.

بخش قابل توجهی از روغن گیربکس در کاسه نمدی قرار می‌گیرد که زیر پوسته جعبه دنده تعبیه می‌شود. علت روغن‌ریزی گیرکس مربوط به سوراخ شدن کاسه نمد است. تشخیص روغن‌ریزی کاسه نمد گیربکس نیز نسبتا ساده است. این روغن رنگ قرمز یا صورتی دارد و در اثر نشتی آن بوی سوختگی نسبتا شدیدی به مشام می‌رسد. ضمن اینکه نشتی روغن ، مستقیما روی کیفیت تعویض دنده خودرو تاثیر می‌گذارد.

روغن گیربکس ویسکوزیته بیشتری در مقایسه با روغن موتور دارد. به‌همین دلیل کاملا غلیظ‌تر است و چسبندگی بالاتری دارد. از نظر ظاهری هم روغن گیربکس شفاف‌تر است و به‌همین دلیل رنگ روشن‌تری دارد. کافیست یکبار تجربه مواجهه با روغن ریزی گیربکس و موتور را داشته باشید تا به‌راحتی با استفاده از نشانه‌های فوق، تفاوت بین آن‌ها را تشخیص دهید.

چگونه روغن‌ریزی خودرو را از نشت مایع خنک کننده تشخیص دهیم؟

قبل از اینکه درباره دلایل نشت روغن خودرو بحث کنیم، لازم است به یک موضوع مهم دیگر بپردازیم. گاهی اوقات رانندگان نشت مایع خنک کننده را با روغن ریزی اشتباه می‌گیرند. در گذشته مایع خنک کننده معمولا با رنگ سبز تولید می‌شد و به همین دلیل خیلی راحت امکان تشخیص آن وجود داشت. اما امروزه معمولا خنک کننده‌ها در رنگ‌های مختلف عرضه می‌شوند. بنابراین تشخیص روغن و مایع خنک کننده از روی رنگ گاهی اوقات امکان‌پذیر نیست.

مطمئن‌ترین راه برای این منظور، لمس مایع نشت کرده در زیر خودرو است. مایع خنک کننده به‌هیچ عنوان حالت روغنی ندارد. این موضوعی است که با لمس کردن به‌راحتی می‌توان متوجه شد. علاوه بر آن از طریق بو کردن هم می‌توانید روغن را از مایع خنک کننده تشخیص دهید؛ چراکه معمولا ضد یخ بوی شیرین و ملایم دارد. این در حالی است که معمولا از نشت روغن کارکرده با بوی سوختگی همراه است.

دلایل نشت روغن خودرو چیست؟

با توجه به اینکه روغن ریزی خودرو در بخش‌های مختلفی صورت می‌گیرد، دلایل متنوع نیز برای چنین اتفاقی می‌توان برشمرد. در اینجا ما روی تعدادی از مهم‌ترین دلایل نشت روغن خودرو تمرکز می‌کنیم که در جدول زیر قابل مشاهده هستند.

قبل از اینکه دلایل اصلی روغن ریزی خودرو را بررسی کنیم، لازم است یک نکته مهم را در نظر داشته باشید. روغن ریزی همواره به دلیل مشکل در قطعات خودرو رخ نمی‌دهد. اگر در زمان تعویض روغن هر یک از بخش‌هایی که نام بردیم، بیش از حد مجاز روغن درون مخزن اختصاصی آن بریزید، احتما روغن‌ریزی وجود دارد. بنابراین حتما این نکته مهم را مد نظر قرار دهید.

در این قسمت چند فاکتور مهم تاثیرگذار در روغن ریزی خودرو را بررسی می‌کنیم.

1. خرابی سنسور فشار روغن موتور

سنسور فشار روغن موتور، وظیفه اندازه گیری فشار روغن روان‌کاری در پیشرانه خودرو را بر عهده دارد. این سنسور در مسیر انتقال روغن از پمپ به سمت سرسیلندر موتور قرار می‌گیرد. وقتی فشار روغن از حد مجاز تعریف شده برای آن کاهش یابد، سنسور وارد عمل می‌شود و سیگنال اخطار به ECU ارسال می‌کند. به این ترتیب چراغ چک موتور خودرو روشن می‌شود. کنتاکت محافظ این سنسور از جنس پلاستیک ساخته می‌شود. خراب شدن آن باعث می‌شود که عملا روغن از این بخش به بیرون نشت پیدا کند. در این حالت متاسفانه سنسور از انجام وظیفه خود نیز باز می‌ماند.

2. گرفتگی فیلتر روغن موتور

فیلتر روغن که وظیفه جدا کردن ذرات آلاینده از روغن موتور را دارد، یکی از قطعات مصرفی ماشین است. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که نهایتا به‌ازای هر 5 تا 7 هزار کیلومتر یکبار فیلتر روغن را به‌همراه روغن تعویض کنید. در غیر این صورت گرفتگی فیلتر ممکن است مشکلات جدی را به دنبال داشته باشد. با گرفتگی فیلتر، مسیر عبور روغن مسدود می‌شود. در نتیجه این اتفاق، روغن تحت فشار به دنبال راهی برای ادامه مسیر خود می‌گردد. این موضوع باعث می‌شود که اتصالات سیستم روان‌کاری موتور تحت فشار زیادی قرار بگیرند. در نتیجه امکان نشت روغن از اتصالات وجود دارد.

3. خرابی واشر سرسیلندر موتور

واشر سرسیلندر قطعه‌ای با نقش‌هایی حیاتی است که بین سرسیلندر و بلوکه سیلندر قرار می‌گیرد. مسیر گردش روغن موتور برای روان‌کاری توسط این قطعه تعیین می‌شود. وقتی موتور برای مدت طولانی تحت فشار زیادی قرار بگیرد، یکی از قطعاتی که احتمال آسیب دیدن آن‌ها وجود دارد، واشر سرسیلندر است. آسیب دیدن این قطعه باعث می‌شود که عملا در انجام وظایف خود با مشکل روبه‌رو شود و شاهد روغن‌ریزی خودرو باشیم.

4. مشکل در آب بندی کارتل

کارتل در زیر بلوکه سیلندر قرار می‌گیرد و به‌نوعی محفظه روغن موتور به‌حساب می‌آید. روغن داغ در مسیر برگشت از موتور، به کارتل منتقل شده و در این قسمت خنک می‌شود. همچنین وقتی خودروی شما خاموش است، تمام روغن درون کارتل جمع می‌شود. کارتل از جنس فولاد و آلومینیوم ساخته می‌شود. سوراخ شدن کارتل، باعث می‌شود تا در سریع‌ترین زمان ممکن، بخش قابل توجهی از روغن موتور تخلیه شود. اتفاق فوق‌العاده خطرناک که آسیب‌های شدیدی را برای موتور به همراه خواهد داشت.

نشتی روغن خودرو در اثر سوراخ شدن کارتل به دو دلیل اتفاق می‌افتد. نخست آنکه در زمان تعویض روغن، پیچ تخلیه آن بد بسته شود. در این حالت رزوه بدنه کارتل آسیب می‌بیند و احتمال نشتی وجود خواهد داشت. دلیل دیگر، آسیب دیدن واشر کارتل است. این اتفاق معمولا در اثر سوختن واشر ناشی از داغ بودن بیش از روغن رخ می‌دهد.

5. خرابی کاسه نمد

کاسه نمد یک قطعه آب بندی است که برای جلوگیری از نشت روغن در قطعات مختلف مانند پیستون، پلوس، میل لنگ، میل سوپاپ، گیربکس و … در خودرو استفاده می‌شود. طبیعی است که خرابی کاسه نمد یکی از مهم‌ترین دلایل نشت روغن خودرو خواهد بود. این قطعه معمولا عمر مفید مشخصی دارد و برای جلوگیری از بروز مشکل لازم است که آن را تعویض کنید. نصب اشتباه، استفاده از روغن بی‌کیفیت و همچنین جنس نامناسب این قطعه از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که باعث خرابی زود هنگام کاسه نمد می‌شوند.

6. سوراخ شدن بلوکه سیلندر

گاهی اوقات روغن ریزی خودرو به دلیل یک مشکل بسیار بزرگ مانند ترک خوردن یا سوراخ شدن بلوکه سیلندر رخ می‌دهد. البته باید توجه داشته باشید که نشتی روغن در این حالت، کوچک‌ترین عارضه‌ای است که برای خودروی شما رخ می‌دهد. مهم‌ترین عامل ترک برداشتن بلوکه سیلندر، تغییرات دمای شدید و ناگهانی آن است. علاوه بر آن وارد شدن ضربه‌های شدید به موتور در اثر تصادفات رانندگی نیز می‌تواند باعث آسیب دیدن بلوکه سیلندر شود.

7. خرابی گردگیر پلوس

همان‌طور که می‌دانید پلوس وظیفه انتقال نیرو از دیفرانسیل به چرخ‌ها را بر عهده دارد. گردگیر پلوس برای جلوگیری از ورود گرد و غبار به قطعات داخلی آن و همچنین نشت روغن استفاده می‌شود. این گردگیرها معمولا به‌طور مستقیم با گیربکس در ارتباط هستند. به‌همین دلیل بعد از مدتی تحت فشار آسیب می‌بینند. این موضوع باعث می‌شود که شاهد نشت روغن از گردگیر پلوس باشیم.

8. سوراخ شدن یا ترک خوردن پوسته گیربکس

تمام قطعات گیربکس درون پوسته آن قرار دارد. پوسته گیربکس نیز دقیقا مانند بلوکه سیلندر موتور ممکن است به دلیل وارد شدن شوک‌های حرارتی سنگین، ترک بخورد. البته اصلی‌ترین دلیل ترک خوردن و سوراخ شدن پوسته گیربکس، مربوط به بخش نشیمنگاه یاتاقان در آن است. این بخش مدام در حال برخورد با پوسته گیربکس است و به مرور زمان باعث فرسودگی بدنه می‌شود. سوراخ شدن پوسته علت روغن ریزی گیربکس اتومات و دستی است. ترک‌های جزئی را معمولا با استفاده از چسب برطرف می‌کنند؛ اما در موارد شدیدتر باید به‌سراغ جوشکاری بروید.

9. خرابی فشنگی دنده عقب

وقتی خودرو را در حالت دنده عقب قرار می‌دهید، این فشنگی دنده عقب است که با عبور جریان برق باعث روشن شدن چراغ عقب ماشین می‌شود. خرابی این قطعه باعث می‌شود که چراغ عقب ماشین شما روشن نشود. همچنین این اتفاق باعث روغن ریزی درون گیربکس نیز می‌شود که ممکن است به بیرون از آن هم نشت کند.

10. نشت روغن ترمز ماشین

سیستم ترمز خودرو پیچیدگی زیادی ندارد. مهم‌ترین دلیل نشتی روغن ترمز مربوط به پوسیدگی و سوراخ شدن لوله‌های انتقال روغن از پمپ به سمت چرخ‌ها است. این اتفاق معمولا در خودروهای قدیمی رخ می‌دهد که بیشتر عمر خود را در مناطق با شرایط آب و هوایی نامناسب حضور داشته‌اند. از طرفی دیگر نباید از کنار سوراخ شدن پمپ یا مخزن نگهداری روغن ترمز متصل به چرخ‌ها نیز عبور کرد. هر چند این اتفاق خیلی نادر است.

آیا روغن ریزی ماشین خطرناک است؟

روغن‌ریزی خودرو مشکلات زیست محیطی را به‌همراه دارد. ترکیبات تشکیل دهنده روغن‌ها سمی هستند و وقتی در سطح معابر پخش می‌شوند، گرفتاری‌هایی را برای گیاهان و سایر موجودات زنده به دنبال خواهند داشت. از طرفی دیگر روغن ریزی سیستم ترمز و مدار هیدرولیک فرمان به‌طور مستقیم امنیت جانی سرنشینان خودرو را تهدید می‌کند. اولی قدرت ترمز ماشین را می‌کاهد و دومی توانایی راننده برای کنترل و هدایت ماشین در جاده را تحت الشعاع قرار می‌دهد. خطر تصادف در هر دو مورد به‌شدت بالاست.

در کنار این موارد روغن ریزی موتور و گیربکس نیز باعث وارد شدن آسیب‌های جبران ناپذیر قطعات تشکیل دهنده آن‌ها می‌شود. کاهش سطح روغن در این سیستم‌ها، اصطکاک بین قطعات را افزایش می‌دهد. همچنین باعث بالا رفتن بیش از حد دمای عملکرد آن‌ها می‌شود. به‌همین دلیل گیربکس و موتور خیلی زود آسیب می‌بینند و خسارت‌های سنگینی را روی دست شما باقی می‌گذارند.

رفع نشتی روغن ماشین چگونه است؟

شناسایی دلایل نشت روغن خودرو، اولین گام برای رفع این مشکل است. برای این منظور معمولا تعمیرکاران حرفه‌ای به‌سراغ بررسی نوع روغن می‌روند. تجربه و آشنایی با انواع روغن‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا با مشاهده نوع روغن و محل روغن ریزی، تشخیص دهند که نشتی مربوط به کدام قسمت از خودرو است.

پس از آن باید به‌سراغ بررسی هر یک از قطعات تشکیل دهنده بخش مد نظر بروند. برای این منظور باید هر یک از عواملی که بالاتر ذکر کردیم، یک به یک بررسی شوند. پس از شناسایی مشکل، نسبت به رفع آن اقدام می‌کنند. در ادامه ضمن تعویض روغن، بررسی‌های لازم برای اطمینان از عدم نشتی مجدد روغن به‌عمل می‌آید.

یکی از اقداماتی که می‌توانید برای جلوگیری از نشتی روغن در بخش‌های مختلف ماشین انجام دهید، تعویض به‌موقع آن است. در اینجا نیم نگاهی به زمان مناسب برای تعویض روغن در قسمت‌های گوناگون می‌اندازیم:‌

• روغن موتور: 5 تا 7 هزار کیلومتر
• روغن گیربکس: 80 تا 100 هزار کیلومتر
• روغن ترمز: 60 هزار کیلومتر
• روغن هیدرولیک فرمان: 120 هزار کیلومتر

هزینه تعمیر روغن ریزی خودرو چقدر است؟

نمی‌توان نرخ مشخصی برای تعمیر روغن ریزی خودرو بیان کرد. ابتدا لازم است بخش آسیب دیده شناسایی شود و پس از آن می‌توان درباره هزینه تعمیر یا تعویض قطعات صحبت کرد. در جدول زیر هزینه تعدادی از خدمات مربوط به رفع نشتی روغن ماشین را بر اساس نرخ نامه اتحادیه تعمیرکاران خودرو در سال 1402 مشاهده می‌کنید. دقت داشته باشید که اعداد جدول زیر مربوط به خودروهای داخلی مانند پراید، ساینا، کوییک و … است.

کلام پایانی

در این مطلب هر آنچه باید درباره روغن‌ریزی خودرو بدانید را بررسی کردیم. متاسفانه برخی از رانندگان نسبت به روغن‌ریزی خودرو بی‌توجهی می‌کنند. حتما به محض مشاهده نشانه‌های روغن زیر خودرو، بلافاصله برای رفع نشتی روغن ماشین به‌تعمیرگاه مراجعه کنید. همان‌طور که در متن مقاله مشاهده کردید، هزینه تعمیر روغن‌ریزی ماشین خیلی زیاد نیست؛ اما بی‌توجهی به این مسئله منجر به آسیب دیدن سایر بخش‌های خودرو می‌شود که هزینه‌های به مراتب بیشتری را به شما تحمیل می‌کند.