بلبرینگ، یکی از مهم‌ترین قطعات موجود در دستگاه‌های مکانیکی و به‌ویژه خودروها است که عملا می‌توان گفت بدون وجود آن، یک اتومبیل نمی‌تواند وظیفه خود را انجام دهد و به حرکت درآید. در این مقاله از سری مطالب فنی مجله خودرو همراه مکانیک به تعریف بلبرینگ و حوادث ناشی از خرابی آن خواهیم پرداخت. لطفا در ادامه مقاله خرابی بلبرینگ چرخ و گیربکس با ما همراه باشید.
بلبرینگ چیست؟
بلبرینگ، وسیله‌ای دایره‌ای یا بهتر بگوییم استوانه‌ای‌شکل است که وظیفه تسهیل چرخش یک قطعه معمولا استوانه‌ای‌شکل را در تماس با قطعه دوار دیگری بر عهده دارد و اصطکاک میان آن دو را به حداقل می‌رساند.
بلبرینگ‌ها از بخش‌هایی هم‌چون رینگ بیرونی، ساچمه، رینگ داخلی، قفسه و درپوش تشکیل شده‌اند. نیروی وارده از رینگ داخلی به ساچمه‌ها منتقل می‌شود و رینگ خارجی که معمولا در جای خود ثابت می‌ماند، وظیفه نگه‌داری ساچمه‌ها در یک مدار ثابت را بر عهده دارد. بدین ترتیب، قطعه دوار می‌تواند بدون تماس مستقیم با بخش دیگر، در سر جای خود به نحو مطلوب و با حداقل اصطکاک بچرخد. البته گاهی اوقات نیز رینگ داخلی ثابت است و رینگ بیرونی به چرخش درمی‌آید که به‌هرحال، در فرایند کار بلبرینگ تفاوتی به وجود نخواهد آمد.
در خودروها معمولا بلبرینگ‌های متعددی به کار گرفته می‌شود و این قطعه در بخش‌هایی هم‌چون پیشرانه، گیربکس و چرخ‌ها حضوری فعال دارد و نقشی حیاتی را در پیشبرد وظایف بخش‌های فنی یک خودرو ایفا می‌کند. معمولا بیشتر بلبرینگ چرخ‌ها، معرف حضور افراد جامعه است و سایر بخش‌ها کمتر شناخته‌شده هستند. در ادامه، به بررسی حوادثی که ممکن است در اثر خرابی بلبرینگ‌های خودرو به وجود آید، خواهیم پرداخت.
حوادث ناشی از خرابی بلبرینگ چرخ خودرو
بلبرینگ‌های به‌کار‌گرفته‌شده در چرخ و دیسک‌های خودرو، سبب تسهیل انتقال نیروی موتور از محورهای محرک به سوی چرخ‌ها خواهد شد؛ بدون آن‌که لرزش و اصطکاک غیرعادی در این فرآیند به وجود آید و حرکت خودرو با سروصدای اضافی و مشکلات ناشی از اصطکاک میان محورهای پلوس و چرخ‌ها مواجه شود. در چرخ‌های غیرمحرک نیز بلبرینگ‌ها حرکت روان و بدون لرزش رینگ و تایر خودرو را تضمین می‌کنند.
اگر بلبرینگ چرخ دچار نقص شود، حرکت تایرها با لرزش مواجه خواهد شد. در این شرایط، احتمال آسیب‌دیدگی سیستم تعلیق و فنربندی خودرو نیز وجود دارد که می‌تواند هزینه‌های بسیاری را به دنبال داشته باشد. هم‌چنین لاستیک‌سابی و خرابی زودتر از موعد تایر نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که می‌تواند از خرابی بلبرینگ‌ها و لرزش چرخ‌ها حاصل شود.
حتی اگر خرابی بلبرینگ‌ها بیش از یک حد استاندارد باشد، امکان شکستن اتصالات چرخ و درآمدن تایر خودرو نیز وجود دارد که البته گرچه این حالت تنها در شرایط استثنایی رخ خواهد داد، اما به هر حال دور از انتظار نیست.
شنیدن صدای بم زوزه‌‌مانند از سمت چرخ‌ها و لرزش غیرعادی تایرها و بدنه خودرو، از‌جمله نشانه‌های خرابی بلبرینگ چرخ‌ها خواهند بود. بنابراین، بهتر است در صورت مواجه‌شدن با آن‌ها، حتما نسبت به رفع خرابی این قطعه حساس اقدام کنید.
حوادثی که از خرابی بلبرینگ گیربکس و پیشرانه ناشی می‌شوند
شاید بتوان گفت که مهم‌ترین و حساس‌ترین بلبرینگ موتور، در مکانیزم تسمه تایم جا داده شده است. معمولا تسمه تایم جهت تنظیم سفتی خود، نیاز به بلبرینگ‌سفت‌کن دارد. این قطعه، میزان کشش و سفتی تسمه را تنظیم می‌کند و هرگونه خرابی آن، می‌تواند موجب از تنظیم خارج‌شدن تسمه تایم شود و خرابی زیادی به بار آورد. کج‌شدن سوپاپ، خرابی سرسیلندر، خرابی سیت سوپاپ، شکستگی پیستون و… از‌جمله حوادثی هستند که ممکن است بر اثر خرابی بلبرینگ تسمه تایم به وجود آیند.
بلبرینگ‌های تسمه دینام، از‌جمله دیگر قطعاتی هستند که عملکرد آن‌ها به جهت پیشبرد اهداف موتور خودروها کاملا ضروری به نظر می‌رسد. خرابی این بلبرینگ‌ها، باعث می‌شود تا تسمه دینام نتواند به‌راحتی وظیفه چرخاندن قطعاتی هم‌چون محور دینام، کمپرسور کولر و هیدرولیک فرمان را انجام دهد. بنابراین، فرآیند شارژ باتری، عملکرد سامانه تهویه خنک‌کننده کابین و سیستم فرمان دچار نقصان خواهد شد. در‌صورتی‌که بلبرینگ تسمه دینام به طور کامل از رده خارج شود، پس از مدتی شارژ برق باتری به پایان می‌رسد و موتور از حرکت باز خواهد ایستاد. کولر و پمپ هیدرولیک نیز از مدار خارج خواهند شد.
یکی دیگر از مهم‌ترین بلبرینگ‌های فنی خودروها، درون قاب گیربکس حضور دارد. خرابی بلبرینگ گیربکس دنده دستی، وظیفه کلاچ‌گیری را بر عهده دارد و خرابی بلبرینگ گیربکس ، موجب می‌شود تا راننده نتواند عملیات تعویض دنده را به‌درستی انجام دهد. بنابراین، حرکت خودرو نیز با مشکل مواجه خواهد شد. هم‌چنین، تعدادی بلبرینگ لابه‌لای چرخ دنده‌ها و محورهای گیربکس حضور دارند که خرابی هرکدام از آن‌ها نیز باعث می‌شود تا جعبه‌دنده نتواند وظیفه خود را به‌درستی انجام دهد و عملیات تعویض دنده با مشکل اساسی روبه‌رو خواهد شد.
جمع‌بندی بندی بررسی خرابی بلبرینگ گیربکس و چرخ
بلبرینگ‌ها معمولا عمر زیادی دارند و می‌توانند طی هزاران کیلومتر کارکرد خودرو دوام بیاورند. اما این قطعه حساس، به‌ویژه زمانی که به‌درستی روان‌کاری نشود و یا با ضربه‌های متعدد مواجه شود، رو به خرابی می‌گذارد و به‌تدریج از رده خارج خواهد شد. بنابراین، بهتر است همواره نسبت به نقص بلبرینگ حساس باشید و در صورت مشاهده هرگونه نشانه خرابی بلبرینگ نظیر لرزش چرخ و شنیده‌شدن صدای ناهنجار از سمت بلبرینگ‌ها، نسبت به رفع خرابی آن‌ها اقدام کنید تا در آینده، با حوادث ناگوار ناشی از خرابی بلبرینگ روبه‌رو نشوید.
بیشتر بخوانید
- از قفل شدن یا گیرپاژ موتور چه می‌دانید؟
- لوازم یدکی مورد علاقه سارقان!
- آشنایی با برخی اصطلاحات آیرودینامیک خودرو
- دریفت‌کردن و آن‌چه باید درباره آن بدانید
- آشنایی با انواع سقف خودرو
- آشنایی با اجزای سیستم گازسوز خودرو
