با ورود تکنولوژی‌های جدید و پیچیده‌ترشدن زندگی بشر امروزی، مسئله آموزش صحیح نیز هر روز اهمیت بیش‌تری پیدا می‌کند. در این میان، بحث آموزش رانندگی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد؛ چراکه امروزه رانندگی، به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره اکثر انسان‌ها تبدیل شده است و با بررسی دقیق حوادث ترافیکی، متوجه خواهیم شد که متأسفانه بسیاری از این حوادث ریشه در عدم آموزش صحیح دارند.
به همین بهانه، در این مقاله از مجله خودروی همراه مکانیک به سراغ بررسی معضلات آموزش رانندگی در کشور خودمان رفته‌ایم و قصد داریم برخی از کاستی‌های این حوزه مهم در ایران را با یکدیگر مرور کنیم.
نگاهی به تاریخچه و روند آموزش رانندگی در ایران
سابقه تأسیس نخستین آموزشگاه رانندگی در کشور ما، به بیش از 90 سال پیش یعنی سال 1308 شمسی برمی‌گردد. آموزش رانندگی برای چند دهه در کشور ما، جنبه اختیاری داشت و تنها شامل آموزش‌های عملی می‌شد؛ اما از دهه 80 شمسی، قوانین تغییر کرد و از آن زمان تاکنون، هر متقاضی دریافت گواهینامه رانندگی باید حتماً در یک آموزشگاه رانندگی ثبت‌نام کرده و با گذراندن آموزش‌های تئوری و عملی پیش‌بینی‌شده در قانون، مجوز شرکت در آزمون‌های مربوطه را دریافت کند.
هرچند در ماه‌های اخیر زمزمه‌هایی مبنی بر تغییر قوانین و برگشتن آموزش رانندگی به حالت اختیاری سابق وجود دارد، اما فعلاً همان رویه موجود دنبال میشود و متقاضیان دریافت گواهینامه، باید 16 ساعت آموزش تئوری (در قالب 12 ساعت آموزش آیین‌نامه و 4 ساعت آموزش فنی) و 24 ساعت آموزش عملی را پشت‌سر بگذارند. البته تا چند وقت پیش، لازم بود تا متقاضیان یک آزمون مقدماتی آیین‌نامه رانندگی را که توسط آموزشگاه برگزار می‌شد، با موفقیت بگذارنند تا مجوز شرکت در آزمون اصلی به ایشان داده شود؛ اما درحال‌حاضر، این آزمون مقدماتی حذف شده است و تنها دو آزمون اصلی (تئوری و عملی) برگزار میشود.
معضلات آموزش رانندگی در کشور ما
پس از نگاهی اجمالی به روند آموزش رانندگی در کشور، بهتر است به موضوع اصلی بحث، یعنی معضلات این حوزه بپردازیم.
شروع‌نکردن آموزش از سنین پایین و در مدارس
کودکان از ذهنی خلاق بهره می‌برند و مشتاق یادگیری هستند. به‌همین دلیل است که بسیاری از دروس آموخته‌شده در زمان کودکی، اصطلاحاً ملکه ذهن انسان می‌شوند و تا آخر عمر در یاد می‌مانند؛ اما متأسفانه ما در ایران، از این فرصت طلایی غافل شده‌ایم و اهمیت چندانی برای آموزش فرهنگ درست ترافیکی به کودکان قائل نیستیم؛ درحالی‌که تجربه کشورهای پیشرفته دنیا، نشان داده است که آموزش آیین‌نامه و فرهنگ صحیح رانندگی به کودکان، باعث میشود تا اکثر آن‌ها در بزرگسالی به رانندگانی قانون‌مند و بافرهنگ تبدیل شوند که نتیجه آن، آمار پایین‌تر حوادث و حتی جریان روان‌تر ترافیک در معابر شلوغ خواهد بود.
البته در کشور ما نیز برخی طرح‌های مقطعی مثل همیار پلیس، پارک آموزش ترافیک و… در سال‌های اخیر اجرا شده است؛ اما به‌هیچ‌عنوان کافی نیست و باید آموزش فرهنگ ترافیکی در قالب برنامه مصوب درسی وزارت آموزش و پرورش و در چند پایه آموزشی اجرا شود تا بتوانیم نتیجه‌ای مطلوب از این کار بگیریم.
ساعات ناکافی آموزش
همان‌طور که اشاره کردیم، متقاضیان دریافت گواهینامه رانندگی در کشور ما، باید 24 ساعت آموزش عملی (در قالب 12 جلسه 2 ساعته) را بگذرانند. بماند که در بسیاری از اوقات، همین مدت هم رعایت نمی‌شود و اکثر مربیان بنا بر عرف، جلسات را به‌صورت 1.5 ساعته برگزار می‌کنند؛ اما حتی با فرض کامل‌بودن جلسات آموزشی، می‌توانیم بگوییم که این 24 ساعت آموزش به‌هیچ‌عنوان برای تبدیل یک فرد کاملاً مبتدی به راننده‌ای قابل اطمینان کافی نیست؛ چراکه رانندگی جنبه‌های مختلفی دارد و هر راننده‌ای ممکن است در مدت رانندگی خود با چالش‌های گوناگونی مواجه شود؛ اما این ساعات محدود آموزش، باعث میشود تا مربی بیشتر تمرکز خود را تنها روی آموزش‌دادن مهارت‌های پارک دوبل و پارک پل صرف کند تا هنرجو صرفاً بتواند در امتحان موفق شود؛ بنابراین، هنرجو پس از موفقیت در آزمون، باید در شرایط واقعی با انواع چالش‌ها روبه‌رو شود و کسب تجربه کند که گاهی این کسب تجربه، بسیار گران تمام میشود.
ساعات آموزش رانندگی در بسیاری از کشورهای دنیا، بسیار بیشتر و البته متنوع‌تر از کشور ما است. به‌عنوان مثال، در کشور روسیه متقاضیان دریافت گواهینامه، باید 150 ساعت آموزش تئوری و 56 ساعت آموزش عملی را پشت سر بگذارند.
عدم آموزش با خودروی گیربکس اتوماتیک
یکی دیگر از معضلات آموزش رانندگی در کشور ما، عدم آموزش‌دیدن متقاضیان با خودروی مجهز به گیربکس اتوماتیک است. این مورد تا حدود دو دهه پیش، معضل محسوب نمی‌شد؛ چراکه در آن زمان، خودروهای گیربکس اتوماتیک در کشور ما بسیار کم‌تعداد بودند و توسط قشر خاصی از جامعه استفاده می‌شدند؛ اما در سال‌های اخیر، این دسته از خودروها بسیار پرطرف‌دار ظاهر شده‌اند و حتی در میان خودروهای نسبتاً ارزان‌قیمت داخلی نیز نمونه‌هایی با گیربکس اتوماتیک یافت میشود.
هرچند رانندگی با خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک بسیار ساده‌تر از نمونه‌های دنده‌ای است، اما این خودروها اصطلاحاً قلق خاص خود را دارند و عدم آشنایی راننده با این قلق‌ها، می‌تواند موجب بروز خسارت‌های مالی و حتی جانی قابل‌توجه شود؛ بنابراین، بهتر است هر آموزشگاه رانندگی حداقل یک خودروی گیربکس اتوماتیک در اختیار داشته باشد و هر هنرجو بتواند حداقل در یک مسافت کوتاه، رانندگی با این نوع خودروها را تجربه کند.
عدم آموزش درخصوص برخی امکانات جدید خودروها
این روزها، خودروها به انواع و اقسام آپشن‌های رفاهی و ایمنی مجهز شده‌اند که استفاده صحیح از این آپشن‌ها، قطعاً نیازمند آموزش خواهد بود. این موضوع در خصوص امکانات ایمنی نمود بیش‌تری دارد؛ چراکه استفاده غیرصحیح از این امکانات، می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد. به‌عنوان مثال، باید شرایط استفاده از دکمه‌های خاموش و روشن‌کردن سیستم کنترل پایداری (ESP) و ایربگ سرنشین جلو به هنرجویان آموزش داده شود؛ اما متأسفانه در کشور ما، تنها به ذکر نکات کلی و آن هم براساس تکنولوژی خودروهای چند دهه پیش بسنده میشود.
عدم استفاده از تکنولوژی روز دنیا در آموزش
در چند سال اخیر و در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا، قسمتی از آموزش رانندگی توسط دستگاه‌های شبیه‌سازی انجام میشود که مي‌توانند با دقت بالايي، شرايط واقعي رانندگي را شبيه‌سازي کنند. قبول داريم که توقع وجود چنين دستگاه‌هايي در شرايط فعلي کشور ما تاحدودي زياده‌خواهي محسوب مي‌شود، اما فايده استفاده از اين تکنولوژي، اين است که مي‌توانيم با شبيه‌سازی شرايط خطرناک و چالش‌برانگيز، راننده را برای عملکرد مناسب در این شرایط آماده کنیم.
جمع‌بندی
فرهنگ ترافيک در کشور ما، با مشکلات بسياري دست‌وپنجه نرم مي‌کند که گواه اين مسئله نيز آمار بالاي تصادفات و در کمال تاسف، خسارت‌هاي مالي و جاني ناشي از آن است. در اين ميان، بخش قابل‌توجهي از اين مشکلات نيز ريشه در معضلات آموزش رانندگي دارند؛ ازاين‌رو، بهتر است تا فرصت را بيش از اين از دست نداده‌ايم، به فکر بازنگري در اين بخش باشيم و با يک برنامه دقيق و سرمايه‌گذاري در اين بخش، رانندگاني ماهر و قانون‌مند را تربيت کنيم.
البته تنها اين موضوع کافي نيست و باید علاوه بر توجه به بخش آموزش، بخش‌هاي ديگر اين پازل را نیز که شامل نظارت درست و سخت‌گيرانه، توليد خودروهاي ايمن و به‌سازي شرايط معابر هستند، تکميل کنيم تا شاهد کاهش روزافزون آمار حادثه‌هاي ترافيکي باشيم. به اميد روزي که هيچ هم‌وطني به‌علت تصادف، داغ‌دار عزيزان خود نشود.
بیشتر بخوانید
- آموزش رانندگی در شب
- نکات مهم رانندگی در برف و یخ با خودروهای دنده ای و اتوماتیک
- چک لیست بررسی سلامت فنی خودرو
- نکات رانندگی در هوای بارانی
- ساده‌ترین نکات فنی که هر راننده‌ای باید بداند
- دلایل رانندگی بد ایرانی‌ها چیست؟
