در گذشته، برای تجربه یک آفرود هیجان‌انگیز در دل طبیعت، باید تنها به توانایی‌های خود در رانندگی تکیه می‌کردید. آپشنهای ماشین‌های آفرودی قدیمی، بسیار اندک بود و این تجربه و مهارت راننده بود که در عبور از مسیرهای سخت به کمک وی می‌آمد؛ اما امروزه امکانات خودروهای آفرودی جدید متعدد هستند که آفرود را آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر از گذشته می‌کنند.
آشنایی با این امکانات و نقش آن‌ها در خودروهای آفرودی، به شما در انتخاب خوب و ورود به دنیای جذاب بی‌راهه‌نوردان کمک خواهد کرد. به همین دلیل، امروز قصد داریم تا در یکی دیگر از سری مقالات مجله همراه مکانیک، به معرفی مهم‌ترین آپشنهای خودروهای آفرودی بپردازیم. با ما در ادامه این مطلب همراه باشید تا با ویژگی‌هایی که باعث تفاوت بین این ماشین‌ها با خودروهای معمولی می‌شود، آشنا شوید.
یک ماشین آفرودی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
کاربرد و نحوه استفاده از این خودروها، تفاوت زیادی با خودروهای شهری معمولی دارد. آفرود یعنی بیراههنوردی، عبور از مسیرهای صعب‌العبور و انجام کار‌هایی که خودروهای معمولی از پس آن برنمی‌آیند. به همین دلیل، آپشنهای ماشین‌های آفرودی و نحوه طراحی آن‌ها، باید متناسب با کاربرد و وظایف آن‌ها باشد.
مهم‌ترین آپشنهای خودروی آفرودی از گذشته تا امروز شامل موارد زیر است:
- بدنه قوی
- شاسی مستقل
- ارتفاع مناسب از سطح زمین
- موتورهای قدرت‌مند با گشتاور بالا
- فاصله مناسب بین محورها
این ویژگی‌ها اهمیت زیادی دارند، اما کافی نیستند. امروزه این خودروها به‌لطف استفاده از امکانات کمکی، از پس کارهای سختی برمی‌آیند که برای ماشین‌های بی‌راهه‌نورد قدیمی، غیرممکن به نظر می‌رسید. در ادامه، بیشتر با این آپشن‌ها و نقش آن‌ها در خودروهای آفرودی آشنا خواهید شد.
بهترین خودروهای آفرودی چه امکاناتی دارند؟
در ادامه، فهرستی از مهم‌ترین آپشنهای ماشین‌های آفرودی جمع‌آوری کرده‌ایم. وجود این امکانات در این خودرو، کمک خواهد کرد تا از بیراههنوردی لذت بیشتری ببرید.
تنظیم ارتفاع و تعلیق هوشمند: چندکاره‌شدن خودرو و عبور آسان‌تر از موانع
بسیاری از آفرودباز‌ها ممکن است بگویند که در آفرود، نیازی به تنظیم ارتفاع و تعلیق هوشمند نیست و تنها افزایش ارتفاع خودرو کافی است؛ اما در واقعیت، تنظیم ارتفاع و تعلیق هوشمند یکی از بهترین امکانات خودروهای آفرودی محسوب می‌شود. تنظیم ارتفاع و تعلیق هوشمند، به راننده این امکان را می‌دهد تا بسیار راحت‌تر از موانع مختلفی که در آفرود با آن‌ها روبه‌رو می‌شود، عبور کند.
علاوه‌براین، در مواقعی که راننده قصد آفرود ندارد، می‌تواند ارتفاع خودرو را به حالت نرمال تغییر دهد و به‌راحتی از اتومبیل خود در شهر استفاده کند. شاسی‌بلندهای مدرن، خصوصاً مدل‌های لوکس، معمولاً به این آپشن مجهز هستند. تویوتا پرادو آفرود نسل چهارم که در بازار ایران با مدل‌های 2010 تا 2013 حضور دارد، یکی از همین شاسی‌بلندهای لوکس است که به‌عنوان یکی از بهترین خودروهای آفرودی بازار داخلی شناخته می‌شود.
کرال‌کنترل: کنترل اتوماتیک خودرو در سطوح ناهموار
گیرکردن خودرو در گل، شن و ماسه، یکی از چالش‌های رایجی است که آفرودبازان با آن روبه‌رو می‌شوند. در چنین شرایطی، راننده به مهارت و تجربه زیادی نیاز دارد؛ زیرا باید با کنترل گاز و ترمز، از هرزگردی چرخ‌ها جلوگیری کند تا باعث فرورفتن بیشتر خودرو نشود. اگر کرال‌کنترل در خودروی آفرودی وجود داشته باشد، دیگر لازم نیست نگران چیزی باشید.
این آپشن مهم خودروهای آفرودی، گاز و ترمز را کنترل می‌کند و با درنظرگرفتن شرایط خودرو از طریق سنسورها، به طور خودکار، باعث خروج خودرو از شرایط سخت می‌شود. تنها کاری که راننده باید انجام دهد، فعال‌کردن کرال‌کنترل و کنترل فرمان است. ازجمله خودروهای لوکس موجود در بازار کشور که از این امکان بهره می‌برد، لکسوس LX570 است.
کنترل سرعت در سرازیری: ایمنی بیشتر در شیب‌های تند
کنترل سرعت در سرازیری که در بسیاری از خودروهای با نام DAC شناخته می‌شود، یکی دیگر از مهم‌ترین آپشنهای ماشین‌های آفرودی است. اگر تجربه پایین‌آمدن از تپه با خودروهای آفرودی را داشته باشید، به‌خوبی می‌دانید که کنترل سرعت چه اهمیتی دارد. سُرخوردن خودرو یا منحرف‌شدن آن در شیب‌های تند، به‌راحتی می‌تواند منجر به فاجعه شود.
آپشن کنترل سرعت در سرازیری، از سنسورهای مختلفی برای بررسی وضعیت خودرو، شیب و شرایط سطح زمین استفاده می‌کند؛ به همین دلیل، راننده پس از فعال‌کردن سیستم DAC، دیگر نگران کنترل سرعت خودرو نخواهد بود و فقط باید روی هدایت آن تمرکز کند. در بسیاری از شاسی‌بلندها و حتی کراس‌اوورهای جدید مانند تویوتا RAV4، جک S5، نیسان ایکس تریل 2018، چری تیگو 7 شاهد استفاده از این آپشن هستیم.
قفل دیفرانسیل: کنترل قدرت منتقل‌شده به چرخ‌ها
قفل دیفرانسیل، یکی دیگر از مهم‌ترین آپشنهای ماشین‌های آفرودی است که برخلاف امکانات بالا، در اکثر خودروهای بی‌راهه‌نورد، حتی خودروهای آفرودی ارزان‌قیمت نیز دیده می‌شود. ویژگی و کار اصلی دیفرانسیل، این است که گشتاور را به صورت نامساوی بین چرخ‌ها تقسیم کند تا امکان عبور راحت‌تر از پیچ‌ها فراهم شود؛ اما این ویژگی در آفرود، می‌تواند به کابوس راننده تبدیل شود. برای مثال، اگر یک چرخ در گل گیر کند و چرخ دیگر در هوا معلق باشد، گیربکس به صورت پیش‌فرض، گشتاور بیشتر را برای چرخ آزاد ارسال می‌کند. این کار تا جایی ادامه می‌یابد که تقریباً هیچ گشتاوری به چرخ گیرکرده منتقل نشود. به‌این‌ترتیب، عملاً خودرو قادر به خروج از شرایط سخت نخواهد بود.
قفل دیفرانسیل، آپشنی است که این مشکل را حل می‌کند. با فعال‌سازی قفل دیفرانسیل، قدرت موتور بین چرخ‌ها به طور مساوی تقسیم می‌شود و قدرت آفرود در گل‌ولای یا مسیرهای شنی را افزایش می‌دهد. در اکثر موارد، قفل دیفرانسیل تنها آپشن خودروهای آفرودی ارزان‌قیمت به حساب می‌آید. اکثر خودروهای آفرودی، از پاژن و جیپ‌های قدیمی گرفته تا جدیدترین‌ها مانند اف جی کروز و تویوتا پرادو، به این ویژگی مجهز هستند.
چهارچرخ‌فعال: کشش بیشتر در بیراههنوردی
فعال‌بودن همه چرخ‌ها، یکی از ضروری‌ترین آپشنهای ماشین‌های آفرودی است. وجود آن در خودروی آفرودی، برای عبور از چالش‌های مختلف در مسیرهای صعب‌العبور الزامی خواهد بود. مهم‌ترین ویژگی فعال‌بودن همه چرخ‌ها، این است که کشش تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند؛ یعنی در مسیرهای ناهموار، پوشیده از گل‌ولای، شنی و برفی، خودرو بدون مشکل به راه خود ادامه خواهد داد.
انتقال نیروی موتور به هر چهار چرخ خودرو، باعث می‌شود تا اتومبیل در مسیرهایی با شیب زیاد نیز نسبت به سایر خودروهای آفرودی توانایی‌های بسیار بیشتری داشته باشد. در ایران، خودروهای چهارچرخ‌فعال را با نام جفت‌دیفرانسیل یا 4×4 می‌شناسند. مدل‌های قدیمی‌تر که شامل انواع تویوتاها، جیپ‌های قدیمی، پاژن، پاترول و نیسان رونیز هستند، از سیستم چهارچرخ از نوع پارت‌تایم استفاده می‌کنند. نمونه‌های جدیدتر، به چهارچرخ فول‌تایم مجهز شده‌اند. سیستم فعال‌بودن همه چرخ‌ها (AWD) نیز نوع دیگری از 4WDاست که در کراس‌اوورهای جدید دیده می‌شود.
کنترل ایستایی در سربالایی: کمک به شروع حرکت در سربالایی
کنترل ایستایی در سربالایی، جزو امکانات ضروری خودروهای آفرودی نیست؛ اما یک آپشن کمکی مهم به حساب می‌آید. آن، به راننده هنگام شروع حرکت در سربالایی‌ها کمک می‌کند. اگر قدرت خودرو هنگام شروع حرکت در مسیرهای شیب‌دار کافی نباشد، خودرو به جای حرکت به جلو، رو به عقب حرکت خواهد کرد.
این سیستم از حرکت رو به عقب خودرو در سربالایی‌ها جلوگیری می‌کند. کنترل ایستایی در سربالایی یا سیستم HAC، در خودروهای سطح‌بالا و لوکس دیده می‌شود؛ البته در حال حاضر، بعضی از کراس‌اوورهای شهری یا حتی سدان‌های جمع‌وجور نیز از این آپشن برخوردار هستند.
دنده کمکی: کنترل قدرت چرخ‌ها با دنده‌های سنگین و سبک
دنده کمکی یکی از مهم‌ترین آپشنهای ماشین‌های آفرودی خصوصاً خودروهای آفرودی قدیمی است. دنده یا گیربکس کمکی به راننده کمک می‌کند تا قدرت منتقل‌شده به چرخ‌ها را کنترل کند. برای کنترل گیربکس کمکی، معمولاً یک دسته دنده اضافه در کنار دنده اصلی یا چند کلید کنترلی الکتریکی روی داشبورد در نظر می‌گیرند. چهار حالت N (خلاص)، 2H (یک محور سبک)، 4H (دو محور سبک) و 4L (دو محور سنگین) برای دنده کمکی در نظر گرفته شده است.
حالت 2H، مناسب شرایط عادی و حرکت در خیابان‌های شهری یا جاده‌های بین‌شهری است. در این حالت، نیروی موتور تنها به دو چرخ (معمولاً عقب) منتقل می‌شود. هنگام نیاز به کشش بیشتر و در آفرودهای معمولی، از دنده کمکی سبک 4H استفاده می‌شود که در آن، قدرت موتور به هر 4 چرخ منتقل خواهد شد. در آفرودهای سنگین که نیاز زیادی به کشش وجود دارد، از دنده کمکی 4L استفاده می‌شود. با قراردادن دنده کمکی در این حالت که به دنده کمکی سنگین نیز معروف است، کشش خودرو به بیش‌ترین حد می‌رسد و امکان خروج از موانع فراهم خواهد شد.
جمع‌بندی
در این مقاله، با مهم‌ترین آپشنهای ماشین‌های آفرودی آشنا شدیم. خودروهای کمی وجود دارند که همه این ویژگی‌ها را در کنار هم داشته باشند. در بین خودروهای موجود در ایران، تنها تویوتا پرادو چهاردر 6 سیلندر، تویوتا راو 4، لکسوس LX570، کیا موهاوی و نیسان ایکس تریل تقریباً به تمامی این آپشن‌ها مجهز هستند. اگر بودجه کافی برای خرید بهترین خودروی آفرودی را دارید، این خودروها بهترین گزینه برای شما هستند.
در مقابل، اگر دنبال خرید خودروی آفرودی ارزان هستید، می‌توانید به سراغ گزینه‌های محبوب بازار ایران مانند آمیکو آسنا، فوتون تونلند و نیسان پیکاپ دو کابین، جیپ‌های قدیمی، پاترول، رونیز و پاژن بروید. با اینکه آپشنهای آن‌ها تنها به 4 چرخ فعال و قفل دیفرانسیل محدود می‌شود، ولی عملکرد قابل‌قبولی در آفرود دارند و تقریباً از پس اکثر چالش‌های آفرودی به‌خوبی برمی‌آیند.
بیشتر بخوانید
