اگر وسیله نقلیه شما بیش‌از حد معمول بنزین مصرف می‌کند، یا دود سیاه از لوله اگزوز بیرون می‌دهد، این‌ها می‌توانند برخی از علائم خرابی سنسور خنک کننده دما باشند. حسگر دمای خنک کننده (Coolant Temperature Sensor)، نقش مهمی در نظارت بر عملکرد مایع خنک کننده ایفا می‌کند و وظیفه اندازه‌گیری میزان دمای موتور را برعهده دارد.
از آنجا که دما نقش مهمی در محاسبات عملکرد موتور دارد، هرگونه مشکل در رابطه با سنسور دمای خنک کننده می‌تواند به‌سرعت به مسئله‌ای جدی تبدیل شود. این مشکل به‌صورت علائمی ظهور می‌کنند که نشان‌دهنده خرابی سنسور خنک کننده هستند. این‌که این علائم چیستند و چگونه می‌توان آن‌ها را تشخیص داد، مواردی هستند که در این مقاله درباره آن‌ها صبحت خواهد شد.
سنسور خنک کننده چیست و چگونه کار می‌کند؟
سیستم خنک کننده در اتومبیل با موتور احتراق داخلی، دمای مطلوب موتور را حفظ کرده و از گرمای بیش‌از حد آن جلوگیری می‌کند. سنسور دمای مایع خنک کننده موتور (یا سوئیچ دمای خنک کننده)، معمولاً در نزدیکی خروجی مایع از موتور به سمت رادیاتور قرار می‌گیرد تا دمای مایع خنک کننده را اندازه‌گیری کند. سپس دمای ثبت شده را به ECU ارسال می‌کند تا عملکرد موتور براساس آن تنظیم شود. اگر دما بالا باشد، کامپیوتر دور موتور را تا زمانی که به حد نرمال برسد پایین می‌آورد، و یا فن خنک کننده (در برخی از خودروها) را باز و بسته کرده و روند چرخش گازهای خروجی و احتراق سوخت را نیز کنترل می‌کند.
حسگر دمای خنک کننده، یک ترمیستور ضریب دمای منفی (NTC) است؛ به این معنا که با افزایش دما، مقاومت الکتریکی آن کاهش می‌یابد. بسیاری از اتومبیل‌ها بیش از یک سنسور دمای خنک کننده دارند. همچنین، سنسور اصلی ECT (حسگر ECT 1) در نزدیکی ترموستات در سرسیلندر یا روی محفظه ترموستات نصب می‌شود. یک سنسور درجه حرارت خنک‌کننده دومی نیز در قسمت دیگری از موتور یا در رادیاتور نصب می‌شود.
علائم خرابی سنسور خنک کننده چیست؟
مانند هر مؤلفه دیگری، سنسور خنک کننده دما نیز می‌تواند آسیب ببیند و درنتیجه برخی مشکلات مربوط به موتور را به‌وجود آورد. از این‌رو توصیه می‌شود که ماشین خود را فوراً معاینه کنید، تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود. در اینجا به برخی از علائم خرابی سنسور خنک کننده اشاره می‌کنیم:
1- بررسی چراغ چک خودرو
یکی از اولین علائمی که مشاهده خواهید کرد این است که چراغ چک موتور، روشن می‌شود. اگر کامپیوتر مشکلی را در مدار سنسور تشخیص دهد، به احتمال زیاد چراغ چک موتور را روشن خواهد کرد و این نشان می‌دهد که ماشین به معاینه نیاز دارد.
2- پیمودن مسافت کم و افزایش مصرف سوخت
خرابی سنسور خنک‌کننده، می‌تواند یک سیگنال نادرست را به کامپیوتر ارسال کند و در نتیجه باعث تنظیم نادرست فشار سوخت شود. به‌عنوان مثال، یک سنسور معیوب می‌تواند سیگنالی را ارسال کند که نشان می‌دهد موتور سرد است، درصورتی‌که این‌گونه نیست!. در نتیجه از سوخت بیش‌تری برای گرم کردن سریع موتور استفاده می‌کند و این امر باعث کاهش کارآیی سوخت و عملکرد موتور می‌شود. نشانه اصلی این نوع خرابی، مصرف سوخت زیاد در زمانی است که خودرو نسبت به حالت عادی، مسافت کمتری را پیموده است.
3- خارج شدن دود سیاه از لوله اگزوز
با توجه به سیگنال نادرست حسگر خنک کننده، کامپوتر خودرو می‌تواند مخلوط سوخت را تا جایی که فرآیند احتراق دشوار می‌شود، غنی‌سازی کند. سوخت بیش‌از حد در لوله اگزوز، می‌سوزد و دود سیاه و غلیظی را ایجاد می‌کند. دود سیاه بیرون آمده از لوله اگزوز، می‌تواند یکی دیگر از علائم خرابی سنسور خنک کننده دمای ماشین باشد. در این مورد، اتفاقات زیر رخ خواهند داد:
- اطلاعات نادرست درباره سنسور دمای خنک کننده که از دستگاه دیاگ به‌دست آمده است، می‌تواند باعث شود که موتور، ترکیب سوخت – هوای موتور را اشتباه ارزیابی کند.
- هر زمان که نسبت ترکیب سوخت – هوا با هم تناسب نداشته باشد و اگر مخلوط سوخت خیلی غنی شود (یعنی مقدار سوخت بیشتر باشد)، سوخت دیگر قادر به سوختن در داخل محفظه احتراق نخواهد بود. در نتیجه، سوخت در لوله اگزوز اتومبیل می‌سوزد و این باعث می‌شود که اگزوز دود سیاهی را خارج کند.
- اگر میزان دود سیاهی که از اتومبیل خارج می‌شود بیش از حد باشد، بهتر است سریعاً خودرو را خاموش کنید و آن را به تعمیرگاه ببرید.
4- گرمای بیش از حد موتور
یکی دیگر از علائم خرابی سنسور خنک کننده دمای معیوب، این است که موتور زیاد داغ می‌کند. این احتمالاً هنگام نشت خنک کننده اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود سنسور دما به‌صورت نامنظم عمل کند. همچنین، فَن خنک کننده که پشت شبکه مشبک رادیاتور قرار دارد، گرمای حاصل از موتور را کاهش می‌دهد.
این فَن، به شکل برقی کنترل می‌شود و وابسته به سیگنال ارسالی از کامپیوتر است. اگر فَن سیگنال نادرستی دریافت کند، ممکن است روشن نشود و باعث گرم شدن موتور شود. برخی از خودروها دارای یک سنسور خنک‌کننده جداگانه برای فن هستند، اما بسیاری از اتومبیل‌ها از همین یک سنسور استفاده می‌کنند.
5- کاهش قدرت موتور و آتش سوزی
ترکیب درست سوخت، برای بازده بهینه موتور مورد نیاز است. فاکتورهای زیادی وجود دارند که می‌توانند بر ورودی سوخت و زمان احتراق تأثیر بگذارند. یک عامل اصلی تصمیم‌گیری، دمای موتور است که سنسور خنک کننده دما مسئول آن است.
اگر سنسور دمای پایینی را نشان دهد، مخلوط سوخت موتور بیش‌از حد غنی می‌شود (درصد سوخت بیشتر می‌شود) و اگر سنسور دمای خیلی زیادی را نشان دهد، مخلوط سوخت کم می‌شود. در این حالت، به اندازه کافی سوخت به موتور نمی‌رسد، درنتیجه باعث انفجار موتور یا پِت پِت کردن آن می‌شود (یا ریپ می‌زند).
چگونه می‌توان خراب بودن سنسور خنک کننده را تشخیص داد؟
هنگامی‌‌که چراغ چک موتور روشن می‌شود، بهترین راه ممکن استفاده از دستگاه دیاگ (OBD2) است. درصورت داشتن این دستگاه، می‌توانید این کار را در خانه انجام دهید. اما اگر این دستگاه را ندارید، می‌توانید به نزدیک‌ترین مکانیکی موجود در محل خود مراجعه کنید. با دیاگ زدن می‌توانید داده‌های زنده و پارامترهای سنسور دمای آب (CTS) را نیز بررسی کنید. همچنین، ارزیابی کنید که میزان دمای CTS هنگام داغ بودن موتور، حدود 80-90 درجه باشد.
همچنین، اگر خودرو بعد از رسیدن به دمای معمول کارکرد خود، هنگام استارت خوردن با مشکل مواجه شود، این معمولاً نشان‌گر آن است که باید سنسور خنک کننده دما را بررسی کنید. برای تأیید، می‌توانید وسیله نقلیه خود را از طریق آزمایش نشتی گاز بررسی کنید. اگر همه موارد دیگر ایرادی نداشته باشند، عدم موفقیت در این آزمایش، باید ناشی از حسگر خنک کننده دما باشد.
بسیاری از سنسورهای خنک کننده دمای موتور، دارای دو سیم هستند و سنسور توسط اهم کنترل می‌شود. یک جدول سیم کشی فراهم کنید و بدانید که چه اهمی را باید در دمای خاصی داشته باشید تا عملکرد آن را بررسی کنید. برای بررسی اهم بین اتصال‌ها، می‌توانید از «مولتی‌متر دیجیتالی» نیز استفاده کنید.
یک روش ساده برای تشخیص خرابی سنسور خنک کننده دما، به شرح زیر است:
- با مراجعه به دفترچه راهنما، سنسور خنک کننده دما را در وسیله نقلیه خود پیدا کنید.
- با اتصال فیش قرمز به قسمت انتهایی سنسور خنک کننده و اتصال فیش مشکی به یک سطح فلزی، سنسور مولتی‌متر دیجیتالی را به حسگر مایع خنک کننده دما متصل کنید.
- حالا می‌توانید ارقام روی دستگاه مولتی‌متر را بخوانید.
- موتور را روشن کنید و بگذارید حداقل برای چند دقیقه کار کند.
- دوباره اطلاعات به‌دست آمده از دستگاه مولتی‌متر را هنگام داغ بودن موتور یادداشت کنید.
- این روند را تا زمانی که موتور داغ نباشد، به‌طور مداوم ادامه دهید.
- تفاوت بین مقادیر حداکثری ناشی از روشن بودن موتور و مقادیر حداقلی ناشی از خاموش بودن ماشین را پیدا کنید.
- ببینید تفاوت بین مقادیر حداقلی و حداکثری موتور، آیا بیش از 200 اهم است یا خیر!
- اگر این تفاوت بیش از 200 اهم نباشد، سنسور خنک کننده دما معیوب است.
جمع‌بندی بررسی علائم خرابی سنسور خنک کننده
سنسور خنک‌کننده، برای نظارت بر دمای موتور استفاده می‌شود. بیشتر سنسورهای دمای خنک کننده با استفاده از مقاومت الکتریکی برای اندازه‌گیری دمای مایع خنک کننده موتور کار می‌کنند. اگر کامپیوتر تشخیص دهد که دمای موتور بیش‌از حد بالا است، می‌تواند تنظیمات عملکرد موتور را کاهش دهد تا از این طریق موتور را از آسیب احتمالی ناشی از گرمای بیش‌از حد محافظت کند؛ اما این سنسور گاهی اوقات خراب می‌شود!.
متداول‌ترین علائم خرابی سنسور خنک کننده موتور، شامل موارد زیر است: گرمای بیش‌از حد موتور، به‌سختی استارت خوردن خودرو، مصرف زیاد بنزین، بررسی چراغ چک روشن موتور و فن‌هایی که به‌درستی کار نمی‌کنند. در هرصورت، مراجعه سریع به یک مکانیک ماهر و بررسی مشکل اصلی خودرو، می‌تواند از ورود صدمات جدی‌تر به ماشین جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید:
