موتور خودرو همانند هر تجهیز دیگری پس از مدتی دچار پیری و خستگی شده و یا به دلایل مختلف که شاید ارتباط چندانی هم به خود موتور نداشته باشد دچار کاهش قدرت (توان) می‌گردد که می‌تواند منجر به آزردگی خاطر رانندگان و سرنشینان گردد. اکثر رانندگان با چنین مواردی مواجع بوده‌اند و یا در آینده با آن مواجه خواهند شد. در این مقاله بر آن هستیم تا به این موضوع بپردازیم پس با ما همراه باشید.
مفهوم قدرت (توان)
در علم فیزیک توان عبارتست از آهنگ انجام کار و یا به عبارتی ساده‌تر، میزان کار انجام‌شده در واحد زمان. توان با واحد “وات” بیان می‌گردد ولیکن در مورد موتور خودروها شما چیزی در مورد وات نشنیده‌اید مگر آنکه صاحب یک خودروی هیبریدی یا الکتریکی باشد. توان موتور خودرو با اسب بخار بیان می‌گردد و هر اسب بخار نیز برابر است با 746 وات. اسب بخار بنا به تعریف عبارتست از مقدار توان لازم برای بلند کردن یک وزنه 75 کیلوگرمی به میزان 1 متر و در مدت زمان 1 ثانیه. به عنوان مثال توان تولیدی پراید 131، دنا و میتسوبیشی ASX به ترتیب برابر است با 71، 114 و 147 اسب بخار.
قدرت و گشتاور
قدرت یا توان تولیدی موتور حاصل‌ضرب گشتاور در دور موتور بوده و گشتاور نیز عبارتست از مقدار نیروی چرخشی. پرواضح است که چنانچه دو موتور در دور یکسانی کار کنند، موتوری که گشتاور بیشتری دارد توان بیشتری تولید خواهد نمود و بالعکس.
عوامل کاهش‌دهنده قدرت خودرو
موتور خودرو و در حالت کلی خودرو، از تجهیزات و قطعات بسیاری تشکیل شده است که وجود مشکل در هر یک از این قطعات می‌تواند به اختلال در چرخه احتراق و توان منجر شده و در نهایت راندمان و توان تولیدی کاهش خواهد یافت. در ادامه به دلایل کاهش قدرت موتور خودرو پرداخته شده است.
عدم تناسب سوخت و هوا: چنانچه نسبت بین سوخت و هوا مناسب نبوده و از مقادیر مطلوب فاصله بگیرید؛ موتور نیز از حالت بهینه خارج شده و در نتیجه توان تولیدی آن به ازای مقدار سوخت ثابت کاهش خواهد یافت. این امر می‌تواند ناشی از مشکلات زیر باشد:
-
- نشتی خلا در موتور: چنانچه نشتی در موتور اتفاق بیفتد یکی از عواقب آن کاهش قدرت تولیدی موتور است که معمولا با روشن شدن چراغ چک ماشین نیز همراه است.
- خرابی سنسور هوا: چنانچه سیگنال‌های اشتباهی از سنسور هوا به کامپیوتر خودرو (ECU) فرستاده شود نسبت بین هوا و سوخت به هم خورده و از حالت بهینه خارج شده و در نتیجه قدرت موتور کاهش می‌یابد. علاوه بر خرابی‌های معمول؛ کثیف بودن سنسور هوا نیز می‌تواند چنین پیامدی را در پی دارد. شایان ذکر است که در این مورد نیز به احتمال زیاد چراغ چک خودروی شما روشن خواهد شد. البته ذکر این نکته ضروری است که هر روشن شدی دلیل بر خرابی سنسور هوا و یا نشتی خلا نبوده و باید به دقت توسط مکانیک ماهر بررسی شود.
- شل شدن سیم گاز: با شل شد سیم گاز، دریچه هوا به طور کامل باز نشده و در نتیجه هوای کافی وارد موتور نخواهد شد؛ نبود هوای کافی نیز از قدرت انفجار و در نهایت قدرت موتور خواهد کاست.
- گرفتگی سوزن‌های انژکتور: کثیفی یا خرابی سوزن‌های انژکتور نیز از دیگر عواملی است که باعث تولید مخلوطی نامتعادل از سوخت و هوا می‌شود.
خرابی شمع‌ها: شمع‌ها مهم‌ترین جزء سیستم جرقه‌زنی بوده و عملا عمر کوتاهی دارند که این امر با توجه به آنکه شمع‌ها در تماس مستقیم با ترکیبات ورودی به سیلندر قرار داشته و از سویی در معرض دمای بالای موتور قرار دارند تشدید می‌گردد و لذا باید در در نگهداری آن نهایت دقت را داشته و بر اساس دستورالعمل سازنده پس از طی مسافت مشخص، تعویض گردد. شایان ذکر است خرابی شمع‌ها علاوه بر کاهش قدرت تولیدی موتور، استارت خوردن خودرو را با مشکلاتی روبرو خواهد نمود.
دمای بیش از حد موتور: چنانچه دمای جداره سیلندر و پیستون، بیش از حد بالا باشد می‌تواند منجر به انفجار مخلوط سوخت و هوا پیش از جرقه زدن شمع‌ها شود؛ این مفهوم که معمولات تحت عنوان ناک زدن موتور نیز شناخته می‌شود موجب مختل شدن سیکل احتراق و در نتیجه کاهش توان تولیدی موتور می‌گردد.
خرابی مبدل کاتالیستی: گازهای ناشی از احتراق از دهانه اگزوز خارج می‌شوند ولیکن چنانچه این مسیر به هر دلیلی مسدود گردد عدم خروج کامل این گازها از موتور باعث کاهش توان تولیدی موتور و همچنین افزایش دمای بیش از آن خواهد شد. یکی از دلایل این مشکل، خرابی یا مسدود بودن مبدل کاتالیستی است که مانع از جریان یافتن صحیح هوا و گازهای تولیدی در موتور می‌شود.
خرابی یا کثیفی فیلتر هوا: همانطور که در هوای پر از گرد و خاک، تنفس برای آدمی مشکل است برای موتور خودرو نیز چنین است. فیلتر هوا یکی از قطعات مهم در خودرو بوده و خرابی و یا کثیفی آن باعث ورود گرد و خاک به داخل موتور می‌شود. گرد و خاک ورودی منجر به اختلال در سیستم سوخت رسانی و مسدود شدن سوزن‌های انژکتور شده و در نهایت عملکرد موتور را مختل می‌نماید. یکی از اولین مظنونین اختلال در عملکرد موتورها، فیلتر هواست که در عین سادگی، تاثیر بسیاری بر عملکرد بهینه موتو دارد.
خرابی تسمهتایم: تسمه تایم یا تسمه تایمینگ، تسمه‌ای لاستیکی است که در داخل پیشرانه قرار داشته و خرابی آن باعث می‌شود که سوپاپ‌های موتور در زمان صحیح باز و بسته نشوند که این امر نیز می‌تواند باعث کاهش توان خروجی موتور گردد.
خرابی یا گرفتگی اگزوز: دود و گازهای تولیدی موتور از طریق اگزوز تخلیه می‌شود و چنانچه خراب یا مسدود شده باشد عملا مانع از خروج این گازها شده و می‌تواند همان مشکلاتی را در پی داشته باشد که در مورد 4 (مبدل کاتالیستی) بدان اشاره شد. شایان ذکر است که صداهای ناهنجار اگزوز، بارزترین علامت خرابی یا گرفتگی آن است.
خرابی پمپ بنزین: پمپ بنزین معمولا در باک بنزین قرار داشته و وظیفه انتقال سوخت از باک به موتور را بر عهده دارد. وجود مشکل در پمپ مانع از رسیدن سوخت کافی به موتور شده و در نتیجه توان کافی تولید نمی‌شود. این امر به خصوص در سربالایی‌ها بیشتر خود را نشان داده و حتی می‌تواند باعث توقف خودرو نیز شود.
نشتی سیلندر: وجود نشتی در سیلندر موجب خروج مخلوط سوخت و هوا (به خصوص در مرحله تراکم) شده و همین امر باعث کاهش توان تولیدی موتور می‌گردد.
